Blog

Μέχρι την ερχόμενη άνοιξη εκτιμάται πως θα αρχίσει η σταδιακή εφαρμογή της πολιτιστικής συνταγογράφησης στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του σχετικού πιλοτικού προγράμματος που υλοποιείται με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Μιλώντας στο iatronet.gr, ο επικεφαλής της διυπουργικής επιστημονικής Ομάδας Εργασίας των υπουργείων Υγείας και Πολιτισμού, καθηγητής Ψυχιατρικής στο ΑΠΘ, Κωνσταντίνος Φουντουλάκης, εξηγεί τον  τρόπο με τον οποίο η παρακολούθηση και η ενεργός συμμετοχή σε διάφορες μορφές τέχνης μπορεί να παρέχει επικουρική θεραπεία σε άτομα που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές. “Είναι ένας πολύ εύχρηστος τρόπος να γεμίσεις τη ζωή ανθρώπων με νόημα, εκεί που ψάχνουν για νόημα”, λέει χαρακτηριστικά και μοιράζεται σκέψεις για το πλαίσιο λειτουργίας του προγράμματος.

Παράλληλα, ο νομικός, Παναγιώτης Τσίγγανος, που συμμετείχε στον σχεδιασμό των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης και του Εθνικού Σχεδίου Ψυχικής Υγείας την προηγούμενη τριετία, μιλά για το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του προγράμματος, που σήμερα βρίσκεται στο στάδιο δημιουργίας των τριών Κέντρων Ημέρας, σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη.

Η ευεργετική επίδραση της τέχνης

Σύμφωνα με τον κ. Φουντουλάκη (φωτογραφία), η επίδραση της καλλιτεχνικής έκφρασης ως συμπληρωματική θεραπεία ψυχικών διαταραχών – χωρίς φυσικά να αντικαθιστά την θεραπεία – έχει δύο συνισταμένες: Από τη μια αίρει τον κοινωνικό αποκλεισμό του ατόμου και του δίνει πίσω το ατομικό δικαίωμα της συμμετοχής, από την άλλη το κινητοποιεί και το κινητροδοτεί να εκφραστεί δημιουργικά.

“Η τέχνη βάζει το άτομο σε μια διαδικασία αρκετά ελεύθερη, χωρίς πολλούς κανόνες, με πολύ μεγάλη δυνατότητα έκφρασης”, αναφέρει, συμπληρώνοντας: “Αυτό έχει πολλαπλές θετικές επιδράσεις στους ασθενείς – προφανώς μέχρι ένα επίπεδο βαρύτητας – στην ψυχολογική τους κατάσταση, αλλά και στην κινητοποίησή τους, άμεσα και έμμεσα. Και είναι ένας πολύ εύχρηστος τρόπος να γεμίσεις τη ζωή ανθρώπων με νόημα, εκεί που ψάχνουν για νόημα”.

Παρακολούθηση και συμμετοχή

Η εφαρμογή του προγράμματος, σύμφωνα με τον σχεδιασμό, θα γίνει κλιμακωτά. Αρχικά, στο πρώτο στάδιο, ο ωφελούμενος θα παρακολουθεί πολιτιστικά δρώμενα και στη συνέχεια θα ενθαρρύνεται να εμπλακεί ο ίδιος, με την εκμάθηση κάποιας μορφής τέχνης και την ενεργή δική του συμμετοχή. Ο θεράπων θα ενημερώνεται για τις ιδιαίτερες δεξιότητες και τα ταλέντα του κάθε ωφελούμενου και θα τον κατευθύνει να δραστηριοποιηθεί ενεργά σε συγκεκριμένες μορφές τέχνες.

“Εκεί που κάθεται στο σπίτι όλη μέρα και βλέπει τηλεόραση, αποκτά το κίνητρο, π.χ. να μάθει γλυπτική. Στη συνέχεια αυτοσυγκεντρώνεται για να μάθει συγκεκριμένες τεχνικές αυτής της τέχνης και ακολούθως αρχίζει να επιστρατεύει εσωτερικές δικές του εφεδρείες για να έχει έμπνευση και για να δημιουργήσει. Αυτή είναι η βάση πάνω στην οποία θα προσπαθήσουμε να δουλέψουμε και να γεμίσουμε νόημα τη ζωή ανθρώπων που νιώθουν πως είναι στο περιθώριο”, επισημαίνει ο καθηγητής.

Σε μεθεπόμενο στάδιο, προβλέπεται η μετεξέλιξη του προγράμματος από πολιτιστική σε κοινωνική συνταγογράφηση, καθώς θα εμπλουτιστεί και με δραστηριότητες υπαίθρου και αθλητισμού. “Κάποιον που ήταν αθλητής πριν αρρωστήσει, πρώτη σκέψη θα είναι να τον ενθαρρύνεις να επιστρέψει εκεί”, εξηγεί.

Πώς θα γίνεται η συνταγογράφηση

Τα μέλη της Ομάδας Εργασίας των υπουργείων Υγείας και Πολιτισμού επεξεργάζονται βέλτιστους τρόπους για την ακριβή διαδικασία με την οποία θα γίνεται η συνταγογράφηση, μέσω της πλατφόρμας της ΗΔΙΚΑ.

“Στην Ευρώπη υπάρχουν διάφορα μοντέλα, με ιδιαιτερότητες και προβλήματα. Κανένα μοντέλο δεν τα έχει λύσει όλα, για να μην πω πως είναι υπαρκτά παντού τα θεμελιώδη προβλήματα, όπως αυτό της αξιολόγησης και το ποιος κάνει τι”, παρατηρεί ο κ. Φουντουλάκης, προσθέτοντας πως μεγάλο ρόλο παίζει η πραγματικότητα σε κάθε κράτος.

Άλλα ζητήματα προς διευκρίνιση είναι αν θα συνταγογραφεί μόνο ο ψυχίατρος ή και ο οικογενειακός γιατρός, υπό ποιες προϋποθέσεις, πριν, μετά ή κατά τη διάρκεια της θεραπείας κ.ά. “Όλα πρέπει να απαντηθούν με συγκεκριμένο τρόπο και στη βάση της πραγματικότητας”, τονίζει ο καθηγητής.

Μια σημαντική πρόκληση θα είναι η δυνατότητα χρήσης των σύγχρονων τεχνολογιών, ώστε να επωφελούνται και κάτοικοι απομακρυσμένων περιοχών, από τις δράσεις που θα γίνονται με επίκεντρο τα μεγάλα αστικά κέντρα.

Τα τρία Κέντρα Ημέρας

Την περασμένη άνοιξη έγινε η προκήρυξη για την δημιουργία των τριών Κέντρων Ημέρας που θα υποστηρίξουν το πρόγραμμα, με έδρες την Αθήνα, τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη.

Όπως λέει στο iatronet.gr o Παναγιώτης Τσίγγανος (φωτογραφία), που διετέλεσε διευθυντής του γραφείου της πρώην υφυπουργού Υγείας, Ζωής Ράπτη, και συμμετείχε στον σχεδιασμό, πριν από δύο εβδομάδες αναδείχτηκαν οι τρεις ανάδοχοι και εκτιμάται πως τα Κέντρα Ημέρας θα είναι έτοιμα να λειτουργήσουν μέσα στους επόμενους 6 με 8 μήνες. Παράλληλα, το Υπουργείο Πολιτισμού βρίσκεται στη διαδικασία πρόσκλησης για τους πολιτιστικούς φορείς που θα συμμετάσχουν στα θεραπευτικά προγράμματα.

“Τα Κέντρα Ημέρας θα στελεχωθούν με προσωπικό αντίστοιχων ειδικοτήτων με τα θεραπευτικά προγράμματα που περιγράφουν την τέχνη ως θεραπευτικό – προληπτικό μέτρο. Δηλαδή πέρα από ψυχιάτρους, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, θα έχουν ειδικούς στη δραματουργία, δραματοθεραπεία, μουσικοθεραπεία, κινησιοθεραπεία, ανακουφιστική ανάγνωση κ.ά.”, αναφέρει.

Αυτά θα διασυνδεθούν με μονάδες υγείας και ιδιώτες ψυχιάτρους των περιοχών ευθύνης, οι οποίοι εναλλακτικά και επικουρικά προς το θεραπευτικό τους πλάνο θα παραπέμπει ασθενείς στο αντίστοιχο πρόγραμμα.

“Στη δεύτερη φάση η παραπομπή θα γίνεται κανονικά με voucher που θα εκδίδεται από την πλατφόρμα της ΗΔΙΚΑ, ενώ δεν θα υπάρχει οικονομική συμμετοχή του ωφελούμενου”, καταλήγει ο κ. Τσίγγανος.