Blog

Η Leptospira, το βακτήριο που προκαλεί τη λεπτοσπείρωση, ευδοκιμεί σε υγρό περιβάλλον και επιβιώνει για αρκετές ημέρες μέσα σε υδάτινες συλλογές. Στην Ελλάδα εισέβαλε βίαια το περασμένο φθινόπωρο όταν η περιοχή της Θεσσαλίας βίωσε πρωτοφανή καιρικά φαινόμενα, πρώτα τον μεσογειακό κυκλώνα “Daniel” και λίγες εβδομάδες αργότερα από την καταιγίδα “Elias”. Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) στο μηνιαίο ενημερωτικό του δελτίο κάνει την αναδρομή της δύσκολης αυτής περιόδου για τη Δημόσια Υγεία και προειδοποιεί για τη συνύπαρξή μας με τη νόσο της λεπτοσπείρωσης. «Καθώς οι καταιγίδες και οι πλημμύρες προβλέπεται να επιδεινωθούν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, η λεπτοσπείρωση αναμένεται να εμφανίζεται συχνότερα τα επόμενα χρόνια» επισημαίνουν οι ειδικοί του ΕΟΔΥ.

Αναλυτικά ο απολογισμός του ΕΟΔΥ

Η Ελλάδα επλήγη στις αρχές Σεπτεμβρίου 2023  από τον μεσογειακό κυκλώνα “Daniel” και λίγες εβδομάδες αργότερα από την καταιγίδα “Elias”.  Οι πρωτοφανείς βροχοπτώσεις πλημμύρισαν εκτεταμένες περιοχές στη Θεσσαλία συνολικού εμβαδού περί τα 860 km2. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 40.000 κάτοικοι επηρεάστηκαν από τα πλημμυρικά φαινόμενα.

Οι καταιγίδες και οι πλημμύρες ευνοούν την εμφάνιση κρουσμάτων λεπτοσπείρωσης καθώς τα βακτήρια αναδιανέμονται από την αναταραχή που προκαλεί η περίσσεια ορμητικού νερού και έτσι αυξάνεται η έκθεση του πληθυσμού. Η Leptospira, ένα αρνητικό κατά Gram βακτήριο, ευδοκιμεί σε υγρό περιβάλλον και έχει τη δυνατότητα επιβίωσης για αρκετές ημέρες μέσα σε υδάτινες συλλογές.

Στην πληγείσα περιοχή δημιουργήθηκε άμεσα ένα δίκτυο αυξημένης επιτήρησης των κρουσμάτων λεπτοσπείρωσης και έγκαιρης ανίχνευσης πιθανών συρροών με τη συνεργασία του ΕΟΔΥ με το Περιφερειακό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας (ΠΕΔΥ) της Θεσσαλίας και το Μικροβιολογικό Εργαστήριο του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Λάρισας και σε συνδυασμό με το υφιστάμενο σύστημα υποχρεωτικής δήλωσης λοιμωδών νοσημάτων.

Ο ρόλος των επαγγελματιών υγείας 

Το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό των τοπικών μονάδων υγείας ενημερώθηκε για πιθανή έξαρση των κρουσμάτων λεπτοσπείρωσης, την κλινική εικόνα του νοσήματος και τη συστηνόμενη θεραπευτική αντιμετώπιση. Οι ιατροί έλαβαν την οδηγία ότι όλοι οι ασθενείς με κλινική υποψία λεπτοσπείρωσης θα έπρεπε να υποβάλλονται σε εργαστηριακή διερεύνηση. Η εργαστηριακή διάγνωση ενισχύθηκε και στις ορολογικές μεθόδους προστέθηκαν μοριακές τεχνικές που περιλάμβαναν την αλληλούχιση για ταυτοποίηση του είδους του βακτηρίου. Η επεξεργασία των δειγμάτων γινόταν στο ΠΕΔΥ Θεσσαλίας. Ο ΕΟΔΥ διεξήγαγε καμπάνια ενημέρωσης του τοπικού πληθυσμού για την κατά το δυνατόν αποφυγή έκθεσης σε επικίνδυνο περιβάλλον, τα μέτρα προφύλαξης και τη σημασία της έγκαιρης αναζήτησης ιατρικής βοήθειας. Οι ενημερώσεις του κοινού πραγματοποιήθηκαν με επισκέψεις πόρτα-πόρτα των κινητών μονάδων (ΚΟΜΥ) του ΕΟΔΥ. Το έντυπο ενημερωτικό υλικό διανεμήθηκε σε μορφή φυλλαδίου και αφίσας και ήταν ηλεκτρονικά διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του ΕΟΔΥ (https://eody.gov.gr/disease/leptospeirosi/).

Μεταξύ 5 Σεπτεμβρίου και 31 Δεκεμβρίου 2023, 296 από τους ασθενείς που επισκέφθηκαν τα νοσοκομεία της περιφέρειας Θεσσαλίας εκτιμήθηκαν με κλινική υποψία λεπτοσπείρωσης και οι 45 (15,3%) από αυτούς επιβεβαιώθηκαν εργαστηριακά.

Η συχνότητα καταγραφής των κρουσμάτων λεπτοσπείρωσης ήταν σημαντικά υψηλότερη (6,5/100.000) σε σύγκριση με τα ιστορικά δεδομένα των τελευταίων 10 ετών για την Θεσσαλία και την αντίστοιχη περίοδο (Μ.Ο κρουσμάτων: 0,13/100.000) (p<0,001).

Στην πλειονότητα των ασθενών (86,8%) ταυτοποιήθηκε Leptospira kirscnheri, ενώ στους υπόλοιπους ασθενείς ταυτοποιήθηκε L. interrogans. Σοβαρή νόσος με τυπικά συμπτώματα παρουσιάστηκε στο 100% των ασθενών με λοίμωξη από L. interrogans, αλλά μόνο στο 53,1% εκείνων που μολύνθηκαν από L. kirschneri (για ένα ασθενή δεν υπήρχαν κλινικές πληροφορίες). Δύο ασθενείς με L. interrogans κατέληξαν. Η έκθεση σε πλημμυρισμένο περιβάλλον τεκμηριώθηκε για 36 ασθενείς (80,0%). Επάγγελμα ή απασχόληση υψηλού κινδύνου ως μοναδικός παράγοντας έκθεσης στο βακτήριο εντοπίστηκε στο 8,9% κρουσμάτων, ενώ στο 11,1% των ασθενών δεν διαπιστώθηκε προφανής πηγή έκθεσης.

Η λεπτοσπείρωση μετά από πλημμύρες μπορεί να αποτελέσει σοβαρό ζήτημα δημόσιας υγείας. Η ενισχυμένη εργαστηριακή διερεύνηση, συμπεριλαμβανομένων των μοριακών δοκιμών σε δείγματα ούρων, είναι υψίστης σημασίας για την άμεση διάγνωση και θεραπεία των περιπτώσεων λεπτοσπείρωσης σε πλημμυρόπληκτες περιοχές.

Η L. kirschneri εντοπίζεται για πρώτη φορά ως λοιμώδης παράγοντας στην Ελλάδα όμως και αντίστοιχες μελέτες με διάκριση είδους της Leptospira δεν έχουν πραγματοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό στη χώρα μας. Παράλληλα και στην Ευρώπη είναι λίγες οι καταγεγραμμένες ανθρώπινες μολύνσεις με L. kirschneri. Υπάρχουν αναφορές για κρούσματα σε ασθενείς στη Σλοβενία και στη Γερμανία. Η λεπτοσπείρωση αναμένεται να εμφανίζεται συχνότερα τα επόμενα χρόνια, καθώς οι καταιγίδες και πλημμύρες αναμένεται να επιδεινωθούν λόγω του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής.