Blog

PDMPs: Τι είναι τα φάρμακα από πλάσμα και τι ξεχωριστό έχουν

23/05/2025
Επιστημονικά και Προϊοντικά Νέα

Αυτά τα φάρμακα περιλαμβάνουν πρωτεΐνες και ανοσοσφαιρίνες που φυσιολογικά βρίσκονται στο ανθρώπινο πλάσμα και είναι απαραίτητες για τη διατήρηση της ανοσολογικής άμυνας, της πήξης του αίματος και άλλων βασικών βιολογικών λειτουργιών.

Την ανάγκη συμβολής όλων των κρατών – μελών της ΕΕ στη δωρεά πλάσματος, τουλάχιστον στον βαθμό που θα καλύπτονται οι ανάγκες των ασθενών σε φάρμακα από πλάσμα, επεσήμανε ο Τσέχος Υφυπουργός Υγείας, Jakub Dvořáček στο πλαίσιο του Διεθνούς Συνεδρίου Πρωτεϊνών Πλάσματος (International Plasma Protein Congress – IPPC), που διοργανώνεται σε ετήσια βάση από την Plasma Protein Therapeutics Association (PPTA).

Η Τσεχία, μέσω ενός μεικτού μοντέλου δημόσιας και ιδιωτικής συλλογής πλάσματος που προβλέπει και οικονομική αποζημίωση για τους δότες συλλέγει σε σταθερή βάση σημαντικές ποσότητες πλάσματος για την παραγωγή φαρμάκων, επαρκείς για να καλύψουν τις ανάγκες των ασθενών σε θεραπείες από πλάσμα σε εθνικό επίπεδο, αντιπροσωπεύοντας παράλληλα ένα μεγάλο ποσοστό του συνολικού πλάσματος που συλλέγεται για την παραγωγή φαρμάκων σε επίπεδο Ε.Ε. Με πληθυσμό 10 εκατομμυρίων, όπως και η Ελλάδα, η χώρα συλλέγει 1,3 εκατομμύρια λίτρα πλάσματος σε ετήσια βάση.

Η Ελληνική πραγματικότητα

«Δεδομένου ότι το πλάσμα δεν μπορεί να παραχθεί τεχνητά, η διαθεσιμότητά του ως πρώτη ύλη για την παραγωγή φαρμάκων βασίζεται αποκλειστικά στις εθελοντικές δωρεές του υγειούς πληθυσμού. Έτσι, η απουσία σταθερής ποσότητας πρώτης ύλης μας δημιουργεί μια επιπρόσθετη πίεση για το τι θα συμβεί στην υγεία μας αν δεν μπορούμε να λάβουμε τα φάρμακα μας σε σταθερή βάση, πέρα από την ανησυχία μας για την εξέλιξη της ίδιας της ασθένειάς μας. Καλούμε, λοιπόν, την ελληνική πολιτεία να ακολουθήσει το παράδειγμα των άλλων ευρωπαϊκών χωρών και να ενισχύσει τις προσπάθειες συλλογής πλάσματος για την παραγωγή των φαρμάκων που τόσο έχουμε ανάγκη» δήλωσε ο Αντιπρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Ασθενών με Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες «ΑΡΜΟΝΙΑ», κ. Κώστας Πετράκης.

Τι είναι τα φάρμακα από πλάσμα;

Τα PDMPs παράγονται μέσω μιας διαδικασίας που περιλαμβάνει την απομόνωση πλάσματος από υγιείς δότες μέσω της πλασμαφαίρεσης. Στη συνέχεια, το πλάσμα επεξεργάζεται και καθαρίζεται για να απομονωθούν συγκεκριμένες πρωτεΐνες ή ανοσοσφαιρίνες που απαιτούνται για τη θεραπεία συγκεκριμένων καταστάσεων. Η διαδικασία παραγωγής αυτών των φαρμάκων μπορεί να διαρκέσει από 7 έως 12 μήνες, σε αντίθεση με τα παραδοσιακά φάρμακα που συνήθως παράγονται σε μικρότερο χρονικό διάστημα.

Τι ξεχωρίζει τα φάρμακα από πλάσμα;

Τα φάρμακα από πλάσμα είναι απολύτως απαραίτητα για την διασφάλιση ενός φυσιολογικού προσδόκιμου και μιας καλής ποιότητας ζωής για τους ασθενείς που πάσχουν από ορισμένες χρόνιες και σπάνιες παθήσεις, όπως οι πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς ανοσοανεπάρκειες, οι ανοσομεσολαβούμενες περιφερικές νευροπάθειες, η αιμορροφιλία, το κληρονομικό αγγειοοίδημα, η νόσος Kawasaki, το σύνδρομο Guillain-Barré, κ.α. Επιπλέον, χρησιμοποιούνται συχνά και στην κοινή ιατρική για διάφορα θέματα όπως η υποστήριξη ασθενών μετά από χειρουργεία, οι μεταμοσχεύσεις οργάνων και η θεραπεία δαγκωμάτων ζώων.

1. Θεραπεία σπάνιων και σοβαρών καταστάσεων

Τα PDMPs χρησιμοποιούνται κυρίως για τη θεραπεία σπάνιων και σοβαρών καταστάσεων, όπως:

Ανοσοποιητικές ανεπάρκειες: Όπως η κοινή μεταβλητή ανοσοανεπάρκεια (CVID), όπου οι ασθενείς έχουν ανεπαρκή παραγωγή αντισωμάτων και απαιτούν τακτικές ενδοφλέβιες ή υποδόριες χορηγήσεις ανοσοσφαιρινών για την πρόληψη λοιμώξεων.

Αιμορροφιλία και άλλες διαταραχές πήξης: Όπως η αιμορροφιλία Α και Β, όπου οι ασθενείς έχουν έλλειψη ή ανεπάρκεια των παραγόντων πήξης VIII και IX αντίστοιχα, και απαιτούν τακτικές χορηγήσεις αυτών των παραγόντων για την πρόληψη ή τη θεραπεία αιμορραγιών.

Ανεπάρκεια άλφα-1-αντιθρυψίνης: Μια γενετική διαταραχή που μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονικές και ηπατικές παθήσεις, και απαιτεί χορήγηση ανθρώπινης άλφα-1-αντιθρυψίνης.

Σύνδρομο Guillain-Barré, χρόνια φλεγμονώδης απομυελινωτική πολυνευροπάθεια (CIDP) και πολλαπλή κινητική νευροπάθεια (MMN): Νευρολογικές καταστάσεις που αντιμετωπίζονται με ενδοφλέβιες ανοσοσφαιρίνες.

2. Μοναδικότητα και μη ανταλλαξιμότητα

Κάθε φάρμακο από πλάσμα είναι μοναδικό λόγω των διαφορών στις διαδικασίες παραγωγής και στις ατομικές αποκρίσεις των ασθενών. Ως αποτέλεσμα, αυτά τα φάρμακα δεν είναι βιοϊσοδύναμα και δεν πρέπει να αντικαθίστανται μεταξύ τους χωρίς ιατρική καθοδήγηση.

3. Στρατηγική σημασία και προκλήσεις προμήθειας

Η παραγωγή αυτών των φαρμάκων εξαρτάται από τη συλλογή πλάσματος από υγιείς δότες, μια διαδικασία που απαιτεί αυστηρούς ελέγχους ασφαλείας και ηθικές πρακτικές. Οι περιορισμοί στη διαθεσιμότητα πλάσματος, ιδιαίτερα εκτός των ΗΠΑ, αποτελούν πρόκληση για την παραγωγή αυτών των φαρμάκων.

Τι ισχύει για τη συλλογή πλάσματος στην ΕΕ

Αξίζει να αναφερθεί ότι μόνο 4 ευρωπαϊκά κράτη, όπου λειτουργούν με μεικτά συστήματα συλλογής πλάσματος (Αυστρία, Τσεχία, Ουγγαρία, Γερμανία) συλλέγουν πάνω από το 47% του ευρωπαϊκού πλάσματος. Αντίθετα, οι ευρωπαϊκές χώρες με αποκλειστικά δημόσια συστήματα συλλογής πλάσματος εμφανίζουν σημαντικό έλλειμμα και εισάγουν πλάσμα από άλλες χώρες. Μια τέτοια περίπτωση χώρας είναι η Γαλλία η οποία καλύπτει τις ανάγκες της σε πλάσμα μόνο κατά 50% από το εθνικό δημόσιο σύστημα συλλογής.

Τα φάρμακα από πλάσμα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της σύγχρονης ιατρικής για τη θεραπεία σπάνιων και σοβαρών καταστάσεων. Η μοναδικότητά τους, η μη ανταλλαξιμότητά τους και οι προκλήσεις στην προμήθεια υπογραμμίζουν τη σημασία της υπεύθυνης διαχείρισης και της υποστήριξης της δωρεάς πλάσματος σε παγκόσμιο επίπεδο.