Blog

Κυρία Τσικρικά, ποια είναι η σημερινή εικόνα όσον αφορά την πρόσβαση των πνευμονοπαθών σε νέες θεραπείες και φάρμακα; Υπάρχουν καθυστερήσεις ή εμπόδια;

Σύμφωνα με το W.A.I.T (Waiting to Access Innovative Therapies) ο οποίος αποτελεί έναν δείκτη καταμέτρησης του χρόνου αναμονής των ασθενών για πρόσβαση σε νέα φάρμακα στις Ευρωπαϊκές χώρες από την EFPIA (European Federation of Pharmaceutical Industries and Associations), απαιτείται μεγαλύτερος χρόνος για τους Έλληνες ασθενείς στην λήψη νέων θεραπειών, ο οποίος ποικίλει ανάλογα με την αναπνευστική πάθηση και τη βαρύτητα της αναπνευστικής νόσου. Τα κυριότερα εμπόδια θεωρούνται το πολύπλοκο ρυθμιστικό πλαίσιο, η χαμηλή χρηματοδότηση, καθώς και η γραφειοκρατία, τα οποία δυσχεραίνουν σημαντικά τις διαδικασίες.

Ποια είναι τα κυριότερα φαρμακευτικά κενά που εντοπίζετε στην ελληνική αγορά όσον αφορά παθήσεις όπως η φυματίωση;

Η φυματίωση παραμένει μια διαχρονική απειλή της Δημόσιας Υγείας, η οποία όμως έχει πλέον στοχευμένη θεραπεία και άριστη πρόγνωση σε σύγκριση με το παρελθόν.

Παρόλα αυτά, η κατά καιρούς έλλειψη συγκεκριμένων φαρμακευτικών σκευασμάτων, δυσχεραίνει σημαντικά τη συμμόρφωση των ασθενών, οι οποίοι πολλές φορές ανήκουν στις ευαίσθητες και ευάλωτες ομάδες πληθυσμού. Η ειδικότητα της Πνευμονολογίας-Φυματιολογίας δύναται, μέσω της πολυετούς εκπαίδευσης και της κλινικής εμπειρίας, να αντιληφθεί πλήρως το μέγεθος του υγειονομικού προβλήματος, καθώς και τον αυξημένο κίνδυνο αναζωπύρωσης και ανάδυσης ευαίσθητων ή πολυανθεκτικών μορφών της φυματικής νόσου, εφόσον οι ασθενείς δεν δύναται να λάβουν αδιάλειπτα την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.

Υπάρχουν ελπιδοφόρες καινοτομίες ή νέες θεραπείες στον τομέα της πνευμονολογίας που θεωρείτε ότι είτε «λείπουν», είτε θα έπρεπε να προωθηθούν στην Ελλάδα;

Η Ελλάδα διαθέτει υψηλού επιπέδου επιστήμονες, αλλά η θεσμική και χρηματοδοτική καθυστέρηση στην υιοθέτηση καινοτομιών καθυστερεί την πρόσβαση σε νέες θεραπείες. Κατά την γνώμη μου, όσον αφορά την ειδικότητα, είναι κρίσιμο να σχεδιαστεί μια εθνική στρατηγική για την έγκαιρη είσοδο καινοτόμων θεραπειών, αναθεώρηση της ήδη υπάρχουσας φαρμακευτικής πολιτικής με βάση την αξία (value-based healthcare) απότοκη των μετρήσιμων αποτελεσμάτων.

Η διαρκής εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας σε νέες τεχνολογίες και μοντέλα φροντίδας, θα πρέπει να ενταχθεί στην καθημέρα κλινική πράξη της ειδικότητας για νόσους όπως είναι η Κυστική Ίνωση, οι χρόνιες αποφρακτικές νόσοι του αναπνευστικού και η διακοπή του καπνίσματος.

Τι θέση έχει η Ελλάδα στην ευρωπαϊκή έρευνα για τις αναπνευστικές νόσους και ποιος είναι ο ρόλος των Ελλήνων πνευμονολόγων;

Η Ελλάδα διαθέτει εξαιρετικά καταρτισμένους πνευμονολόγους και συμμετέχει με αξιοσημείωτη επιστημονική δραστηριότητα σε Ευρωπαϊκές έρευνες και δραστηριότητες για τις αναπνευστικές παθήσεις. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στους θεσμικούς επιστημονικούς εκπροσώπους όπως είναι η Ευρωπαϊκή Πνευμονολογική Εταιρεία (ERS), το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Διαπίστευσης στην Πνευμονολογία (EBAP) και η Ευρωπαϊκή Ένωση Ειδικευμένων Ιατρών (UEMS), οι Έλληνες πνευμονολόγοι έχουν σταθερή παρουσία σε υψηλές θεσμικές θέσεις, εκπροσωπώντας επάξια τη χώρα μας. Πιο συγκεκριμένα, συμμετέχουν στη σύνταξη κατευθυντήριων οδηγιών, στην εκπαίδευση συναδέλφων μέσω εκπόνησης προγραμμάτων της ERS και EBAP, καθώς και ενισχύουν ενεργά τις δράσεις για την προαγωγή αναπνευστικής υγείας.

Πώς μπορεί η Πολιτεία να ενισχύσει την εμπλοκή των δημόσιων νοσοκομείων και των πνευμονολογικών κλινικών σε κλινικές μελέτες;

Η ενίσχυση της συμμετοχής των δημόσιων νοσοκομείων σε κλινικές μελέτες δεν είναι μόνο επιστημονική αναγκαιότητα, αλλά μια αδήριτη ανάγκη στρατηγικής επένδυσης για το μέλλον της ιατρικής στην Ελλάδα, καθώς και κοινωνικό δικαίωμα των ασθενών να έχουν πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες.

Οι πνευμονολογικές κλινικές διαθέτουν υψηλού επιπέδου προσωπικό, εμπειρία και επαφή με μεγάλο αριθμό ασθενών, αλλά υπάρχουν σημαντικά θεσμικά και λειτουργικά εμπόδια που περιορίζουν τη συμμετοχή τους σε ερευνητικές δραστηριότητες. Για να προχωρήσει ένα τέτοιο εγχείρημα, η πολιτεία θα πρέπει να θεσμοθετήσει και να χρηματοδοτήσει τα γραφεία κλινικών μελετών με εξειδικευμένο προσωπικό, όπως και να θεσπίσει ουσιαστικό χρόνο και άδεια για ερευνητική εργασία, αυτόνομο προϋπολογισμό και διοικητική υποστήριξη.

Πώς κρίνετε την ανταπόκριση του Υπουργείου Υγείας στα θεσμικά και επαγγελματικά αιτήματα των πνευμονολόγων;

Η συνεργασία του Υπουργείου Υγείας είναι διαχρονική και το πλαίσιο του θεσμικού διάλογου, αλλά όχι με την απαιτούμενη ταχύτητα ή αποτελεσματικότητα, που θα επιθυμούσαμε.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι υπάρχουν περιπτώσεις θετικότατης ανταπόκρισης και συνεργασίας, όπως η αναγνώριση του ρόλου των πνευμονολόγων στη διαχείριση της COVID-19 και η διαχρονική προσφορά τους στην κοινωνία, καθώς και η εμπλοκή στη διαμόρφωση και υιοθέτηση εθνικών πρωτοκόλλων για πρόληψη και θεραπεία αναπνευστικών νοσημάτων.

Ωστόσο, πολλά κρίσιμα αιτήματα παραμένουν σε εκκρεμότητα, με κυριότερα την υποστελέχωση σε προσωπικό των πνευμονολογικών κλινικών ανά την επικράτεια, την επάνδρωση της ΠΦΥ με ειδικούς πνευμονολόγους, καθώς και την τιμαριθμική αναπροσαρμογή των αμοιβών σύμφωνα με την αντίστοιχη στην υπόλοιπη Ευρώπη. Επιπρόσθετα, να σημειωθεί η οικονομική πίεση λόγω της υψηλής φορολογίας, των ασφαλιστικών εισφορών, του αυξανόμενου κόστους λειτουργίας των ιατρείων, καθώς και η περιορισμένη αποζημίωση ιατρικών πράξεων, επιβαρύνουν την οικονομική βιωσιμότητα των συναδέλφων.

Ποια είναι τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι πνευμονολόγοι στο ΕΣΥ, τόσο σε επίπεδο προσωπικού όσο και υποδομών και ποια η κατάσταση των πνευμονολογικών κλινικών στα δημόσια νοσοκομεία σήμερα;

Η ειδικότητα της Πνευμονολογίας – Φυματιολογίας βρίσκεται στο επίκεντρο κομβικών προκλήσεων μέσα στο ΕΣΥ, παρότι έχουμε αποδείξει, ιδίως την περίοδο της πανδημίας, πόσο καθοριστικός είναι ο ρόλος μας στην αντιμετώπιση οξέων και χρόνιων αναπνευστικών παθήσεων.

Σήμερα, οι πνευμονολογικές κλινικές και τμήματα τόσο στα δημόσια νοσοκομεία όσο και στην ΠΦΥ, «παλεύουν» με ενσυναίσθηση να ανταποκριθούν υποστελεχωμένες στον αυξημένο όγκο περιστατικών, με σημαντικές ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό και υλικοτεχνική υποδομή. Έχει γίνει ξεκάθαρο πλέον στην συνείδηση της κοινωνίας ότι η ειδικότητα δεν αφορά μόνο δύο ή τρία νοσήματα, αλλά καλύπτει μια ευρύτατη κατηγορία παθήσεων που εξελίσσονται συνεχώς, με νέες απαιτήσεις να αναδεικνύονται διαρκώς, απαιτώντας εξειδίκευση, συνεχή εκπαίδευση και επικαιροποιημένη ιατρική γνώση.

Υπάρχουν συγκεκριμένες παρεμβάσεις που έχετε προτείνει προς την Πολιτεία και ποια είναι η τύχη αυτών των προτάσεων;

Πάγια απαίτηση είναι η άμεση στελέχωση όλων των βαθμίδων υγείας σε όλες τις δομές της χώρας με ειδικούς πνευμονολόγους–φυματιολόγους, οι οποίοι έχουν την αποδεδειγμένη επιστημονική τεκμηρίωση και κλινική εμπειρία στο χειρισμό των οξέων και χρόνιων νοσημάτων του αναπνευστικού συστήματος. Επιπρόσθετα, η συνταγογράφηση των θεραπευτικών πρωτόκολλων για τα χρόνια αναπνευστικά νοσήματα, σε συνάρτηση με τις σχετιζόμενες εξετάσεις, αποκλειστικά και μόνο από τους ειδικούς του αναπνευστικού, οι οποίοι είναι οι επιστημονικά επαρκείς για τη διαχείριση της πορείας και την τροποποίηση της θεραπευτικής αγωγής.

Αδιαπραγμάτευτη, η εξασφάλιση της διαρκούς διαθεσιμότητας των αναπνευστικών φαρμακευτικών σκευασμάτων είναι ζωτικής σημασίας, ιδιαίτερα για τα αντιφυματικά σκευάσματα. Παράλληλα, απαιτείται η διεύρυνση των εργαστηριακών και απεικονιστικών εξετάσεων, ώστε να εξασφαλίζεται η καλύτερη σταδιοποίηση και διερεύνηση των ασθενών μας σύμφωνα με τα σύγχρονα ιατρικά πρωτόκολλα. Εξίσου κρίσιμη και απαραίτητη η συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία για τις αντίστοιχες οικονομικές μεταρρυθμίσεις, ελαφρύνσεις και ενισχύσεις για επενδύσεις σε εξοπλισμό, αλλά και η δημιουργία ενός σαφούς νομικού πλαισίου προστασίας των συναδέλφων από αήθεις συμπεριφορές ασθενών κατά την άσκηση των ιατρικών καθηκόντων, περιστατικά που, δυστυχώς, έχουν ενταθεί μετά την πανδημία.

Τι δείχνουν τα πρόσφατα στοιχεία για την πορεία της ΧΑΠ και του άσθματος στην Ελλάδα και ποιες είναι οι βασικές ανησυχίες σας;

Τα επιδημιολογικά δεδομένα για τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) στην Ελλάδα δείχνουν ότι ο επιπολασμός παραμένει υψηλός, με ποσοστά που κυμαίνονται περίπου στο 8-10% του γενικού πληθυσμού, με το αντρικό φύλο να κυριαρχεί στις αστικές περιοχές, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό των πασχόντων αγνοεί τη διάγνωση της νόσου, υποεκτιμώντας τα καθημερινά συμπτώματα.

Επιπλέον, οι οξείες παροξύνσεις συνεχίζουν να αποτελούν την κύρια αιτία αυξημένης νοσηρότητας, θνησιμότητας και σημαντικής οικονομικής επιβάρυνσης για το σύστημα υγείας. Όσον αφορά το βρογχικό άσθμα, τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι το άσθμα στην Ελλάδα αφορά περίπου στο 9% του πληθυσμού, δηλαδή περί τα 1.000.000 άτομα, με μεγαλύτερη συχνότητα στους νέους και με γεωγραφική κατανομή απότοκη των τοπικών μετεωρολογικών συνθηκών.

Ως Πνευμονολόγος, η ανησυχία μου για τη ΧΑΠ και το βρογχικό άσθμα είναι ότι οι ασθενείς είναι εξαιρετικά ευάλωτοι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και των ολοένα συχνότερων πυρκαγιών που πλήττουν τη χώρα. Η συνεχής αύξηση της θερμοκρασίας, η ατμοσφαιρική ρύπανση και ο εισπνεόμενος καπνός από τις φωτιές επιδεινώνουν τα συμπτώματα, προκαλούν εξάρσεις και οδηγούν σε περισσότερες νοσηλείες. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η συνεχής έκθεση σε μικροσωματίδια και τοξικούς ρύπους μπορεί να επιταχύνει την επιδείνωση της πνευμονικής λειτουργίας, ακόμα και σε ασθενείς που έχουν καλή συμμόρφωση στη θεραπεία τους.

Ποια μέτρα προτείνετε για την ενίσχυση της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης των χρόνιων αναπνευστικών νοσημάτων;

Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση απαιτούν ολοκληρωμένη προσέγγιση η οποία στις μέρες μας αλληλοσυμπληρώνεται με την ΑΙ τεχνολογία, τη διαδραστική συμμετοχή ειδικών επαγγελματιών υγείας στις αντίστοιχες επιτροπές, την στοχευμένη εκπαίδευση του πληθυσμού, καθώς και την εφαρμογή ασθενοκεντρικών πολιτικών υγείας.

Στην Ελλάδα, μια ανάλογη επένδυση θα μείωνε σημαντικά το οικονομικό και κοινωνικό βάρος των χρόνιων αναπνευστικών παθήσεων, ενώ θα βελτίωνε σε μεγάλο βαθμό τα ποσοστά της εγγραμματοσύνης της αναπνευστικής υγείας, καθώς και την ικανότητα των ατόμων που πάσχουν από τα πλέον συχνά αναπνευστικά νοσήματα να λαμβάνουν και να κατανοούν βασικές πληροφορίες σχετικά με την πάθηση, αλλά και να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις ως προς τη θεραπευτική διαχείριση.

Η τεκμηριωμένη ενημέρωση για τον προληπτικό εμβολιασμό του αναπνευστικού, η ενίσχυση της ΠΦΥ με διάχυση γνώσης στην κοινότητα, η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση των πνευμονολογικών παθήσεων μέσω των ειδικών εξετάσεων, καθώς και η διεπιστημονική συνεργασία των επαγγελματιών υγείας, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η έγκαιρη παραπομπή και η ορθή διαχείριση των θεραπευτικών πρωτοκόλλων, θα απαλλάξει τον ασθενή από άστοχες και άσκοπες εξετάσεις που καθυστερούν τόσο τη διάγνωση όσο και την θεραπεία του.

Παρά τις αλλαγές και τα μέτρα, πιστεύετε ότι η αντικαπνιστική πολιτική στην Ελλάδα έχει παγιωθεί ή απαιτούνται νέα μέτρα πρόληψης και ελέγχου;

Παρά τις θετικές εξελίξεις στην αντικαπνιστική πολιτική της χώρας, όπως η νομοθεσία για την απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστούς δημόσιους χώρους και η εισαγωγή προειδοποιητικών εικόνων στα πακέτα τσιγάρων, η πρόοδος στον συγκεκριμένο τομέα φαίνεται να παραμένει ανεπαρκής. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, το κάπνισμα στη χώρα μας εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα Δημόσιας Υγείας, με στροφή των εφήβων και των νεαρών ατόμων στη χρήση των νέων καπνικών προϊόντων.

Επιπλέον, ως πνευμονολογική κοινότητα έχουμε πολλαπλώς επισημάνει την παθητική έκθεση στον καπνό και την αδήριτη ανάγκη προστασίας των ευάλωτων ομάδων πληθυσμού από τις βλαβερές χημικές ουσίες, όπως για παράδειγμα τα παιδιά. Η αλλαγή κουλτούρας και αντίληψης ως προς το τσιγάρο, η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής απαλλαγμένου από εξαρτήσεις, χωρίς στιγματισμούς και κοινωνικούς αποκλεισμούς αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στην μάχη κατά του καπνού.

Είναι πεποίθηση μου ότι ο σχεδιασμός ενός εθνικού σχεδίου κατά του καπνίσματος πολλαπλών και παράλληλων δράσεων σε συνδυασμό με σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία, θα συμβάλλουν σημαντικά στην πρόληψη, στην ενημέρωση και στην ευαισθητοποίηση του ευρύ κοινού σχετικά με τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος. Τέλος, η ενίσχυση των Ιατρείων Διακοπής Καπνίσματος δύναται να αυξήσει μέσω εξατομικευμένης προσέγγισης τα ποσοστά διακοπής και απεξάρτησης από την νικοτίνη, κατέχει σημαίνουσα θέση στην προαγωγή και προστασία της Δημόσιας Υγείας.

Κυρία Τσικρικά, ποια είναι η στρατηγική σας για την ενίσχυση της πνευμονολογίας στην Ελλάδα και ποιο είναι το δικό σας προσωπικό όραμα ως Πρόεδρος;

Η στρατηγική μου για την ενίσχυση της Πνευμονολογίας-Φυματιολογίας στην Ελλάδα βασίζεται σε τρεις πυλώνες: την άμεση και επαρκή στελέχωση όλων των δομών υγείας με πνευμονολόγους, τη διασφάλιση ισότιμης και απρόσκοπτης πρόσβασης των ασθενών σε σύγχρονο ιατρικό εξοπλισμό και φαρμακευτικά σκευάσματα, και την προώθηση πρωτοβουλιών πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης, όπως στα προηγμένα Ευρωπαϊκά συστήματα υγείας.

Είναι προφανές ότι η προστασία της αναπνευστικής υγείας των ασθενών εξαρτάται όλο και περισσότερο από παράγοντες που σχετίζονται και με το περιβάλλον και απαιτούν συλλογική δράση και «πράσινες» πολιτικές πρόληψης. Ως Πρόεδρος, δεσμεύομαι να αγωνίζομαι για ένα σύστημα υγείας που προστατεύει και σέβεται τους ασθενείς, ενισχύει και στηρίζει τους επαγγελματίες υγείας και προάγει τη Δημόσια Υγεία. Το μήνυμα που θέλω να μεταφέρω σε κάθε ασθενή είναι σαφές και δυναμικό: η φροντίδα σας είναι δική μας υπόθεση, η προστασία των πνευμόνων σας η προτεραιότητά μας!

Δρ. Σταματούλα Τσικρικά
Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος ΣΩΤΗΡΙΑ
Πρόεδρος Ένωσης Πνευμονολόγων Ελλάδας
Πρόεδρος Ομάδας Προαγωγής Υγείας, Ιατρικής Εκπαίδευσης και Διακοπής Καπνίσματος Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας
Secretary and Treasurer of UEMS Pneumology Section
Member of Management Council of European Board for Accreditation in Pneumology (EBAP)
Μέλος ΔΣ Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελέτης & Εκπαίδευσης στην Πρόληψη & Αντιμετώπιση των Λοιμώξεων
Μέλος ΔΣ Ελληνικής Εταιρείας Επείγουσας Ιατρικής
Ιατρός Ε.Σ.Ι. ΚΕΠΑ
Επιστημονικά Υπεύθυνη Ιατρείου Διακοπής Καπνίσματος και Επανεκτίμησης ΣΩΤΗΡΙΑ
Μέλος ΔΣ Εκτελεστικής Επιτροπής Εθνικού Συμβουλίου Ελληνίδων

Πηγή: healthpharma.gr