Blog

Νέες ιδέες στη φαρμακολογία δικτύων: δεν πρόκειται πλέον για μεμονωμένες δυσλειτουργίες των σηματοδοτικών οδών, αλλά για ελαττώματα σε συστάδες πρωτεϊνών που μπορούν να προκαλέσουν ασθένειες σε διάφορα όργανα. Έτσι, οι ασθένειες δεν εξετάζονται πλέον ξεχωριστά ανά όργανο, αλλά με βάση τη μοριακή τους βάση.

Παρόλο που η ιατρική έχει σημειώσει τεράστια επιτυχία- τα τελεταία ειδικά χρόνια- η ραγδαία μείωση της θνησιμότητας τον τελευταίο αιώνα οφείλεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στις θεραπεύσιμες λοιμώξεις, δήλωσε πρόσφατα ο γιατρός και φαρμακοποιός Schmidt σε μια διαδικτυακή διάλεξη που διοργάνωσε η Ίδρυση για την Ασφάλεια των Φαρμάκων σε συνεργασία με το House of Pharma της Φρανκφούρτης.

Ο Schmidt ερευνά τη συστημική ιατρική και συντονίζει το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Precision Drug Repurposing for Europe and the World” (REPO4EU).

Οι ασθένειες προκαλούν περίπου το 80% του συνόλου των δαπανών για την υγεία, ανέφερε ο Schmidt, αναφέροντας ως παραδείγματα τον διαβήτη, τη στεφανιαία νόσο, την υπέρταση, τους πόνους στην πλάτη, την παχυσαρκία, τον καρκίνο, το άσθμα και την αρθρίτιδα.

Οι μη μεταδοτικές ασθένειες είναι ελάχιστα κατανοητές και σχεδόν αδύνατο να θεραπευτούν αιτιολογικά. “Ωστόσο, μόνο το 1% των δαπανών του συστήματος υγείας διατίθεται για την πρόληψη – και σε αυτό περιλαμβάνεται ήδη η έγκαιρη διάγνωση”. Το χρήμα δεν είναι η λύση για την αύξηση του προσδόκιμου ζωής – πρέπει μάλλον να “αλλάξουμε γρήγορα τον τρόπο σκέψης μας”.

Τα περισσότερα φάρμακα δεν είναι αρκετά ακριβή για να ωφελήσουν πραγματικά τους ασθενείς. “Η συνέπεια της έλλειψης ακρίβειας είναι η εκτίναξη του κόστους στην ανάπτυξη φαρμάκων με σχεδόν σταθερή απόδοση. Σε αυτόν τον τομέα γινόμαστε συνεχώς χειρότεροι”.

Μέχρι στιγμής είναι θεραπεύσιμα μόνο τα συμπτώματα, συνήθως δεν υπάρχει ίαση

Ο γιατρός, ο οποίος ο ίδιος διεξάγει έρευνα στον τομέα της συστημικής ιατρικής, θεωρεί ότι οι αιτίες της αποτυχίας βρίσκονται στην ελλιπή κατανόηση των ασθενειών. Οι ασθένειες ταξινομούνται σύμφωνα με τα συμπτώματα ή τα όργανα ή ονομάζονται σύμφωνα με αυτόν που τα ανακαλύπτει, χωρίς μοριακή κατανόηση της αιτίας.

“Επομένως, μπορεί κανείς να θεραπεύσει μόνο τα συμπτώματα, αλλά όχι την ασθένεια”. Επιπλέον, “σχεδόν καμία βασική έρευνα δεν φτάνει στην εφαρμογή” και περισσότερο από το ήμισυ της δημοσιευμένης βιοϊατρικής έρευνας δεν είναι αναπαραγώγιμη.

Η ψηφιοποίηση από μόνη της δεν θα βελτιώσει ουσιαστικά τίποτα. “Αν ψηφιοποιήσεις μια ξεπερασμένη κατανόηση της νόσου, δεν θα προχωρήσεις”. Ο Schmidt ζήτησε μια αλλαγή νοοτροπίας, καθώς πολλές ασθένειες που σήμερα εξετάζονται ξεχωριστά ανά όργανο, ανήκουν γενετικά στην ίδια κατηγορία.

Οι ασθένειες μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους με βάση κοινά γονίδια κινδύνου, συννοσηρότητες, κοινά συμπτώματα ή γειτονικές πρωτεΐνες, επιτρέποντας έτσι την αναγνώριση ομάδων ασθενειών.

Περισσότεροι συνδυασμοί δραστικών ουσιών, χαμηλότερες δόσεις

Ένας σημαντικός παράγοντας είναι οι αλληλεπιδράσεις πρωτεΐνης. Σε κάθε ζωντανό κύτταρο, οι πρωτεΐνες συνδέονται σε μικρά modules που επικοινωνούν και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. “Εάν μια πρωτεΐνη είναι διαταραγμένη σε πολλά modules, ο φαινότυπος μπορεί να είναι εμφανής. Εάν η διαταραχή υπάρχει σε πολλά modules, αυτό μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο”.

Ο ομιλητής έδειξε πόσο σημαντική είναι η αναγνώριση των μονάδων σηματοδότησης που σχετίζονται με ασθένειες, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα την πρωτεΐνη NOX5, η οποία μπορεί να προκαλέσει παθολογικές καταστάσεις.

Υψηλά επίπεδα NOX5 έχουν βρεθεί σε άτομα με υπέρταση, αλλά η NOX5 παίζει ρόλο σε διάφορες ασθένειες, όπως εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα του μυοκαρδίου ή καρδιακή ανεπάρκεια. “Η ασθένεια ονομάζεται πλέον υπερέκφραση της NOX5 και δεν αναφέρεται πλέον με βάση τα όργανα.”

Στη φαρμακολογία δικτύων, ένα ελαττωματικό σύμπλεγμα πρέπει συνήθως να αντιμετωπίζεται με διάφορα φάρμακα. Ωστόσο, λόγω της πολύ μικρής δόσης των μεμονωμένων ουσιών που απαιτείται, εμφανίζονται πολύ λιγότερες παρενέργειες.

Ο Schmidt είναι σίγουρος: “Τα ελαττωματικά σήματα θα γίνουν ο νέος μοριακός ορισμός της νόσου και στη συνέχεια θα μπορεί να γίνει θεραπεία. Και η πρόληψη μέσω του τρόπου ζωής θα γίνει πολύ πιο σημαντική”.

Η επαναχρησιμοποίηση έχει τεράστιο δυναμικό

Το πρόγραμμα REPO4EU της ΕΕ εστιάζει στην επαναχρησιμοποίηση εγκεκριμένων φαρμάκων αντί στην ανάπτυξη νέων. Οι περισσότερες χαμηλού μοριακού βάρους ουσίες μπορούν να συνδεθούν με πολλές πρωτεΐνες και να έχουν πολλαπλές δράσεις.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Schmidt, περίπου 2800 διαφορετικές φαρμακευτικές ουσίες θα αρκούσαν για την ιατρική. “Η επαναχρησιμοποίηση έχει τεράστιο δυναμικό.”

Το συμπέρασμά του συνίσταται στο εξής: “Το νέο σύστημα υγείας θα είναι ασφαλές, θεραπευτικό, οικονομικό, γρήγορο και προληπτικό. Το μέλλον της ιατρικής απομακρύνεται από την ιατρική που βασίζεται στα όργανα και κατευθύνεται προς την ιατρική των συστημάτων, τα δίκτυα και τη φαρμακολογία δικτύων.

Απομακρύνεται από την ιατρική που βασίζεται στα συμπτώματα και κατευθύνεται προς τη μοριακή παθολογία, την ακρίβεια στη θεραπεία και την πρόληψη”.

Ο Schmidt θεωρεί ότι η πρόληψη είναι ένας τομέας στον οποίο οι φαρμακοποιοί έχουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο. “Οι φαρμακοποιοί είναι προορισμένοι για αυτό. Θα πρέπει να διαδραματίσουν πολύ μεγαλύτερο ρόλο στο νέο σύστημα υγείας”.

Πηγές:
Pharmazeutische Zeitung

Πηγή: iatronet.gr