Blog

Εμπόδιο στην βελτίωση του τομέα της υγείας αποτέλεσαν οι πολιτικές των μνημονίων, σύμφωνα με έρευνα του καθηγητή Οικονομικών της Υγείας και Πρόεδρο του ΙΠΟΚΕ,  Ι. Υφαντόπουλου.  Η σημαντική μείωση των συνολικών και δημόσιων δαπανών υγείας μέσω μέτρων συγκράτησης κόστους είχαν αρνητική επίδραση στο επίπεδο υγείας του, όπως καταγράφηκε στην έρευνα  «Φαρμακευτικές πολιτικές και αποτίμηση της αποδοτικότητας του Συστήματος Υγείας την περίοδο των μνημονίων».

Συνολικά, το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα αυξήθηκε με βραδύτερο ρυθμό από ό, τι σε πολλές χώρες της ΕΕ μεταξύ 2000-2017. Αξιοσημείωτο είναι ότι η βρεφική θνησιμότητα κατά την περίοδο της κρίσης αυξήθηκε σημαντικά ξεπερνώντας τον μέσο όρο των Κρατών Μελών της Ε.Ε.28.Ακόμη , η εξέλιξη του ελληνικού ΑΕΠ δεν φαίνεται να σχετίζεται με την ανάπτυξη της φαρμακευτικής δαπάνης, με την τελευταία να αποκτά μεγαλύτερη επίδραση στην υγεία.

Ουραγός στην Ευρώπη

Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που η μείωση της κατά κεφαλήν φαρμακευτικής δαπάνης οδήγησε το προσδόκιμο επιβίωσης «προς τα πίσω». Σχετικά με τα έτη υγιούς επιβίωσης, κατά την περίοδο της κρίσης (2005-2016) οι Έλληνες φαίνεται να έχασαν συνολικά 3,4 έτη υγιούς επιβίωσης, με τα άτομα της ηλικίας των 65 ετών να προσδοκούν 2 έτη υγιούς επιβίωσης λιγότερα συγκριτικά με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο ετών υγιούς επιβίωσης.

Εκτιμάται ότι πάρθηκαν 177 μέτρα φαρμακευτικής πολιτικής με το 80% αυτών να επικεντρώνονται στη συγκράτηση του κόστους. Η Ελλάδα δεν ακολουθεί την ευρωπαϊκή  πορεία, σημειώνοντας έναν από τους υψηλότερους δείκτες μεγέθυνσης την 2000-2009 και έναν από τους χαμηλότερους την περίοδο 2009-2015.

Ενδεικτική είναι η μετακύλιση των δημοσίων δαπανών προς τους ασθενείς και τη βιομηχανία, παρατηρώντας ότι από το 2012 έως το 2020 η συμμετοχή του δημοσίου τομέα στη χρηματοδότηση μειώθηκε από το 81% στο 51% με παράλληλη αύξηση της συμμετοχής των ασθενών από το 12% στο 16% και της βιομηχανίας από το 6% στο 33%.

Ιδιαίτερα επιβαρύνθηκαν τα νοικοκυριά που ζουν κάτω από το όριο της εξαιτίας των  καταστροφικών δαπανών που τριπλασιάστηκαν μεταξύ 2008-2018, επιδεινώνοντας τις κοινωνικές ανισότητες του πληθυσμού.

Επίσης, παρατηρήθηκε μείωση της αποδοτικότητας των νοσοκομείων μετά το 2015 με παράλληλη μείωση του αριθμού των γιατρών κατά 44% ή του αριθμού των διαθέσιμων κλινών ανά νοσοκομείο κατά 9%. Αξίζει να σημειωθεί ότι η καθοδική αυτή πορεία συμπίπτει με την επέκταση του clawback στον νοσοκομειακό τομέα το 2016.

Φαρμακευτικός προϋπολογισμός

Οι μηχανισμοί επιστροφών, όπως το rebate και το clawback έχουν αυξηθεί εκθετικά. Η μείωση κατά 60% του δημόσιου προϋπολογισμού στην εξωνοσοκομειακή αγορά έχει οδηγήσει σε επιβάρυνση της φαρμακευτικής βιομηχανίας κατά 264% και στη νοσοκομειακή αγορά η μείωση του δημόσιου προϋπολογισμού κατά 44% κατά την περίοδο 2015-2019 είχε σαν αποτέλεσμα τη συνολική αύξηση της αγοράς και την εκθετική αύξηση της συνεισφοράς της βιομηχανίας από 260 εκ. το 2016 σε 483 εκ. το 2019. Ο καθηγητής επεσήμανε ότι εάν συνεχιστεί αυτό το «φαινόμενο υποκατάστασης», υπάρχει κίνδυνος η φαρμακευτική περίθαλψη να μην είναι βιώσιμη, με τη συμβολή των clawback & rebates να είναι μεγαλύτερη από αυτήν του κράτους μέχρι το 2024.

Η Ελλάδα ήδη αποτελεί τη χώρα με το υψηλότερο clawback πανευρωπαϊκά  – 27.3% έναντι του μέσου ευρωπαϊκού όρου 8.6%. Οι μηχανισμοί επιστροφών μέσω του clawback αποτελούν πλέον χρηματοδοτικό μηχανισμό της φαρμακευτικής δαπάνης χωρίς κίνητρα εξορθολογισμού και σύνδεση της κατανάλωσης με τα αποτελέσματα στην υγεία. Επιτακτική είναι η αναγκη μεταρρυθμίσεων με συνεργασία κράτους-ασθενών-ακαδημίας-βιομηχανίας σε ένα πλαίσιο επίτευξης αποδοτικότητας, βιωσιμότητας, κοινωνικής δικαιοσύνης και συνυπευθυνότητας.

Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις μπορούν να επιτευχθούν μέσα από τη χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (TAA) μπαίνοντας σε μία περίοδο ανάκαμψης. Το πρόγραμμα «Ελλάδα 2.0» περιλαμβάνει ένα σύνολο 58 μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων μέχρι το 2026 κινητοποιώντας ιδιωτικούς πόρους σε τέσσερις  βασικούς πυλώνες. Στον τομέα της υγείας προβλέπονται πρωτοβουλίες σχετικά με:

• την σταδιακή μείωση του clawback και τον συμψηφισμό του με ερευνητικές & επενδυτικές δαπάνες,
• την μεταρρύθμιση της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης και την παροχή ποιοτικότερων υπηρεσιών υγείας,
• τον ψηφιακό μετασχηματισμό,
• τον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού στα νοσοκομεία /κέντρα υγείας,
• τον επαναπροσανατολισμό των υπηρεσιών υγείας προς την πρόληψη & έγκαιρη διάγνωση των ασθενειών με το πρόγραμμα «Σπύρος Δοξιάδης» και
• την αναβάθμιση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας.

Η μετακύλιση του κόστους που αναμφισβήτητα επιβάρυνε οικονομικά τους ασθενείς κατά τη διάρκεια της κρίσης  επιβεβαίωσε ο Ν. Δέδες, Γενικός Γραμματέας Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος, ιδρυτής και πρόεδρος του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή». Στο πλαίσιο των αλλαγών ζητάται η συμμετοχή των ασθενών στη διαμόρφωση των πολιτικών υγείας  και μια σειρά παρεμβάσεων όπως η αξιολόγηση Τεχνολογιών Υγείας (ΗΤΑ), τα διαγνωστικά & θεραπευτικά πρωτόκολλα, η ανάγκη του προσυμπτωματικού ελέγχου και η στήριξη των κλινικών μελετών. Οι ασθενείς και η Ένωση Ασθενών Ελλάδος ζητούν να αποκατασταθεί το θεσμικό πλαίσιο διαλόγου μεταξύ όλων των εμπλεκομένων φορέων.