Blog

Σαράντα δύο χρόνια μετά την πρώτη αναγνώριση του συνδρόμου επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας (AIDS) στις ΗΠΑ και του ιού της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV) που το προκαλεί, η HIV λοίμωξη θεωρείται μια χρόνια νόσος, που αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με την αντιρετροϊκή θεραπεία.

Η αγωγή καταστέλλει τον ιό, χωρίς να τον εξαλείφει. Ο HIV είναι ουσιαστικά μη ανιχνεύσιμος σε οροθετικούς που τη λαμβάνουν συστηματικά, και σε αυτή την περίπτωση οι ασθενείς θεωρούνται μη μεταδοτικοί με την σεξουαλική επαφή.

Ο Θεόφιλος Χρυσανθίδης (φωτογραφία), παθολόγος – λοιμωξιολόγος, διευθυντής ΕΣΥ στη Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ, μιλά στο iatronet.gr για το σημερινό “πρόσωπο” του HIV/AIDS, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα. Αναφέρεται στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η επιστημονική κοινότητα, στην ανάγκη εστίασης σε ευάλωτους πληθυσμούς με περιορισμένη πρόσβαση σε διάγνωση και θεραπεία, στην ενέσιμη μορφή αντιρετροϊκής αγωγής που θα αντικαταστήσει την καθημερινή λήψη χαπιών και στον στόχο του ΟΗΕ να εξαλείψει τον ιό ως παγκόσμια υγειονομική απειλή μέχρι το 2030.

Θεραπεία, όχι ίαση

Η αντιρετροϊκή αγωγή είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική ως προς την καταστολή της δράσης του ιού, αλλά όχι και ως προς την εξολόθρευσή του, γι’ αυτό μιλάμε για θεραπεία και όχι για ίαση.

“Με την αγωγή καταφέρνουμε να μειώσουμε τον πολλαπλασιασμό του ιού και να τον περιορίσουμε στο μέγιστο δυνατό βαθμό, χωρίς να τον εξαλείψουμε πλήρως. Μέσα σε λίγες εβδομάδες έως λίγους μήνες από την έναρξη της θεραπείας, είναι τόσο χαμηλή η συγκέντρωση στο δείγμα του αίματος που λέμε ότι βρίσκεται στο επίπεδο του μη ανιχνεύσιμου”, αναφέρει ο κ. Χρυσανθίδης, εξηγώντας, ωστόσο, τον τρόπο με τον οποίο ο “κρυμμένος” ιός επανέρχεται αν για κάποιο λόγο σταματήσει η φαρμακευτική αγωγή:

“Είναι κρυμμένος σε κάποια ανατομικά διαμερίσματα του σώματος, ξεφεύγοντας από την επίδραση των φαρμάκων. Από αυτά τα σημεία του σώματος, από αυτά τα κύτταρα του οργανισμού, αρχίζει πάλι και πολλαπλασιάζεται αν σταματήσει η αγωγή και έτσι επιστρέφουμε σιγά σιγά στο επίπεδο του ανιχνεύσιμου και έχουμε πάλι τα προβλήματα”, σημειώνει.

Ο ασθενής που δεν θα πάρει φαρμακευτική αγωγή έχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να κάνει μια σοβαρή επιπλοκή λόγω του ιού, που μπορεί να είναι βαριές λοιμώξεις, κακοήθειες, αιματολογικά νοσήματα.

Αυτός που θα πάρει φαρμακευτική αγωγή περιορίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό τον κίνδυνο να έχει αυτού του είδους τις επιπλοκές, τις πιο σφοδρές επιπλοκές του ιού, απολαμβάνοντας μια πολύ καλή ποιότητα ζωής. Όμως αν συγκριθεί με έναν άνθρωπο αντίστοιχης ηλικίας που δεν έχει τον ιό, άρα δεν έχει την επίδραση ούτε του ιού ούτε των φαρμάκων, ο οροθετικός υπό αγωγή έχει κάποιες περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσει προβλήματα που αφορούν κυρίως καρδιαγγειακά νοσήματα, υπέρταση, οστεοπόρωση, νεφρική νόσο, κακοήθειες.

Οι σημερινές προκλήσεις

Ο παγκόσμιος στόχος 95 – 95 – 95 (σε διάγνωση – ένταξη σε θεραπεία – ιική καταστολή) για το 2030 φαντάζει δύσκολα επιτεύξιμος σήμερα. Σύμφωνα με τον κ. Χρυσανθίδη, μια από τις μεγάλες προκλήσεις, τόσο για την Ελλάδα όσο και σε διεθνές επίπεδο, είναι η ανάγκη εστίασης σε ειδικές πληθυσμιακές ομάδες – στόχους που δεν έχουν καλή πρόσβαση σε θεραπεία και παρακολούθηση.

“Ο πληθυσμός των οροθετικών δεν είναι ομοιογενής. Έχουμε ανθρώπους που είναι πολύ συνεπείς στη συμμόρφωση στην αγωγή και στην παρακολούθηση, αλλά και ανθρώπους που για διάφορους λόγους δεν έχουν το ίδιο προφίλ”, υπογραμμίζει, αναφερόμενος σε ομάδες όπως χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών, κρατούμενους και μετακινούμενους πληθυσμούς από την Αφρική και χώρες με αυξημένο επιπολασμό της νόσου. “Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν τόσο καλή πρόσβαση στις δομές υγείας και πολλές φορές η παρακολούθησή τους υπολείπεται. Μια μεγάλη πρόκληση είναι να εστιάσουμε σε αυτούς τους πληθυσμούς, που μπορεί και να συντηρούν την εξέλιξη της λοίμωξης, μέσω της μετάδοσης σε άλλους ανθρώπους”, αναφέρει.

Νέες μορφές φαρμάκων

Οι διαθέσιμες σήμερα θεραπείες έχουν φτάσει στο σημείο να καθιστούν τον HIV μη ανιχνεύσιμο, ενώ ένας άνθρωπος που έχει τον ιό σταθερά κατεσταλμένο σε διαδοχικές εξετάσεις, θεωρείται από τον ΠΟΥ, τον CDC και τον ECDC ως μη μεταδοτικός με την σεξουαλική επαφή.

Μια σταθερή πρόκληση για την επιστημονική κοινότητα είναι η εξεύρεση ακόμη πιο αποτελεσματικών θεραπειών που θα τον εξαλείφουν, στόχος που σήμερα δεν φαίνεται ιδιαίτερα κοντινός.

Νέες μορφές φαρμακευτικής αγωγής, που έχουν ήδη αρχίσει να μπαίνουν στη θεραπεία στο εξωτερικό, αντικαθιστούν την καθημερινή λήψη χαπιών με ενέσιμο φάρμακο που χορηγείται στο νοσοκομείο σε μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. “Στην Ελλάδα, δεν έχουμε φτάσει ακόμα να τις χορηγούμε, αλλά στο εξωτερικό έχουν ήδη μπει τέτοιες αγωγές. Έρχεται στο νοσοκομείο, κάνει τις ενέσεις του και ξανακάνει μετά από 1-2 μήνες, δεν έχει αυτή την καθημερινή λήψη φαρμάκων”, σημειώνει ο λοιμωξιολόγος.

Καθυστερημένες πάνω από τις μισές διαγνώσεις

Η Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων του ΑΧΕΠΑ παρακολουθεί και εξυπηρετεί περίπου 2.000 οροθετικούς ασθενείς σε Θεσσαλονίκη και Βόρεια Ελλάδα, ενώ οι ετήσιες νέες διαγνώσεις τα τελευταία χρόνια φτάνουν κατά μέσο όρο τις 120.

Σύμφωνα με τον κ.Χρυσανθίδη, πάνω από το 50% των διαγνώσεων γίνονται σε προχωρημένο στάδιο, κάτι που δεν αποτελεί μόνο ελληνικό φαινόμενο. “Όταν έχει μεσολαβήσει αρκετό διάστημα από τη μόλυνση μέχρι την παρακολούθηση, είναι αυξημένη η πιθανότητα να έχουμε πιο έντονη συμπτωματολογία ή δύσκολη κλινική πορεία”, επισημαίνει, προσθέτοντας πως πρέπει η πολιτεία και η ιατρική κοινότητα να εστιάσει σε δράσεις που στοχεύουν στην πιο γρήγορη διάγνωση.

Η καθυστερημένη διάγνωση παρατηρείται συχνότερα στις ευάλωτες ομάδες που δεν έχουν καλή πρόσβαση σε δομές υγείας, καθώς και στις ετεροφυλικές μεταδώσεις, όπου οι άνθρωποι μπορεί να μην είναι τόσο υποψιασμένοι.