Γράφει ο Ολύμπιος Παπαδημητρίου, Γενικός Διευθυντής Novo Nordisk Hellas, Πρόεδρος Σ.Φ.Ε.Ε
Γιατί η χώρα μας τα επόμενα χρόνια πρέπει να εστιάσει στη δημιουργία συντεταγμένης ΠΦΥ και στην πρόληψη, με έμφαση στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Η πανδημία της COVID-19 κατέδειξε με χαρακτηριστικό τρόπο πόσο σημαντική είναι η καλή υγεία σε όσο γίνεται ευρύτερη ομάδα του πληθυσμού, για την παγκόσμια ευημερία. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα το παγκόσμιο ΑΕΠ μειώθηκε το 2020 κατά -3,5% περίπου λόγω της πανδημίας.
Ωστόσο το γεγονός αυτό μοιάζει ασήμαντο αν αναλογιστούμε πως, κάθε χρόνο, η κακή υγεία του γενικού πληθυσμού μειώνει το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά 15%, σε σχέση με το πως θα μπορούσε να αναπτύσσεται.
Καθώς λοιπόν ο κόσμος επαναπροσδιορίζει τη δημόσια υγεία και ξαναχτίζει την οικονομία έχουμε μια μοναδική ευκαιρία όχι απλά να αποκαταστήσουμε την προϋπάρχουσα κατάσταση αλλά να προάγουμε την υγεία και την ευημερία σε ευρύτερη πληθυσμιακή βάση.
Αυτό θα είναι εφικτό αν εστιάσουμε στην υγεία ως επένδυση με οικονομικά και κοινωνικά οφέλη και αν αποφύγουμε την απλοϊκή θεώρηση πως πρόκειται για κοινωνικό κόστος.
Εφαρμόζοντας παρεμβάσεις που είναι ήδη γνωστές σήμερα, το παγκόσμιο νοσολογικό φορτίο μπορεί να μειωθεί έως 40% στις προσεχείς δυο δεκαετίες. Εστιάζοντας στην πρόληψη, δημιουργώντας πιο καθαρά και ασφαλή περιβάλλοντα, ενθαρρύνοντας πιο υγιεινές συμπεριφορές και αντιμετωπίζοντας τους κοινωνικούς παράγοντες που βρίσκονται πίσω από αυτές αλλά και διευρύνοντας την πρόσβαση σε εμβόλια και φάρμακα που συμβάλλουν στην πρόληψη μπορεί κανείς να πετύχει τα 2/3 από αυτό το όφελος. Το άλλο 1/3 θα προκύψει από την αντιμετώπιση νόσων και οξέων καταστάσεων με δοκιμασμένες θεραπείες όπως φάρμακα και χειρουργικές επεμβάσεις.
Η καινοτομία που αναπτύσσεται σήμερα από την φαρμακευτική βιομηχανία και την ακαδημαϊκή επιστημονική κοινότητα έχει τη δυνατότητα να μειώσει επιπλέον 6-10% το νοσολογικό φορτίο. Είναι αυτή η καινοτομία που θα συμβάλλει να καλυφθούν οι σημερινές ακάλυπτες θεραπευτικές ανάγκες, μεταξύ αυτών ψυχικές και νευρολογικές διαταραχές, μεταβολικά νοσήματα, καρδιαγγειακές παθήσεις και πολλές μορφές καρκίνου.
Για κάθε δολάριο που επενδύεται στην βελτίωση της υγείας, η οικονομική απόδοση μπορεί να είναι από 2 έως 4 δολάρια.
Η συνειδητοποίηση της ευκαιρίας για ανάπτυξη που διασφαλίζει η καλή υγεία, απαιτεί ουσιαστική στροφή στην πρόληψη τόσο εντός των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης όσο και πέραν αυτών. Αυτό δεν θα είναι εύκολο και απαιτεί από όλους τους ενδιαφερομένους να εργαστούν από κοινού σε τέσσερις στρατηγικές κατευθύνσεις:
1. Να γίνει η υγεία κοινωνική και οικονομική και πολιτική προτεραιότητα.
2. Να παραμένει η υγεία ψηλά στην ατζέντα όλων των εμπλεκομένων
3. Να μετασχηματιστούν / ψηφιοποιηθούν τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, και
4. Να διπλασιασθεί η καινοτομία στις θεραπευτικές προσεγγίσεις και όχι μόνον.
Η χώρα μας έχει μπροστά της μια μοναδική ευκαιρία, εξερχόμενη από την μεγάλη υγειονομική κρίση του κορωνοϊού, η οποία ανέδειξε με έμφαση πολλές παθογένειες στο σύστημα υγείας μας. Έχοντας στα χέρια της τους εξαιρετικά σημαντικούς πόρους που διατίθενται από το Εθνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας καλείται να υλοποιήσει σειρά μεταρρυθμίσεων που θα θωρακίσουν το σύστημα υγείας απέναντι στις προκλήσεις του μέλλοντος.
Και αυτές δεν είναι λίγες:
• Η Ελλάδα είναι μια χώρα της οποίας δυστυχώς ο πληθυσμός τα τελευταία χρόνια μειώνεται ενώ το ποσοστό ηλικιωμένων (άνω των 65 ετών) σταθερά αυξάνεται, τη στιγμή που το προσδόκιμο επιβίωσης βρίσκεται αρκετά πάνω από το μέσο Ευρωπαϊκό όρο.
• Το επιδημιολογικό προφίλ του Ελληνικού πληθυσμού βαίνει σταθερά επιδεινούμενο. Περίπου 3 στους 10 Έλληνες έχουν παχυσαρκία, ενώ αν αθροίσουμε τα παχύσαρκα και υπέρβαρα άτομα ο αριθμός αυτός ανέρχεται σε 6 στους 10. Η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη (ίσως έχει και την πρωτιά) στα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας και αυτό είναι η χειρότερη παρακαταθήκη για τη μελλοντική δημόσια υγεία.
• Πάνω από ένας στους 10 ενήλικες ζει με Σακχαρώδη Διαβήτη, σχεδόν 4 στους 10 με υπέρταση και 6 στους 10 με υπερχοληστερολαιμία, ενώ 4 στους 10 συνεχίζουν να καπνίζουν.
• Η επίπτωση των διαφόρων μορφών καρκίνου προβλέπεται ότι θα αυξηθεί κατά 18,5% κατά την περίοδο 2020-2040.
Όλα τα παραπάνω καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για ένα αποτελεσματικό σύστημα υγείας αλλά και για μια ολοκληρωμένη και διαχρονική πολιτική πρόληψης που θα βελτιώσει το κακό επιδημιολογικό προφίλ που περιγράφεται παραπάνω.
Σε αυτό το πλαίσιο η μεταρρύθμιση για μια ορθά δομημένη πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας είναι απόλυτη προτεραιότητα. Μια πρωτοβάθμια που πολλές κυβερνήσεις επαγγέλθηκαν αλλά καμία δεν κατάφερε να κάνει πράξη αν και είναι τόσο απαραίτητη… για να βελτιώσει και την αποτελεσματικότητα της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας φροντίδας υγείας…. Και βέβαια μια συντεταγμένη και ορθολογικά δομημένη ΠΦΥ, είναι το καλύτερο εργαλείο για να εφαρμόσει ένα κράτος μια ολιστική πολιτική πρόληψης.
Όταν μιλάμε για πρόληψη, στην πρώτη γραμμή βρίσκονται η διαχείριση του σωματικού βάρους (δηλαδή η πρόληψη της παχυσαρκίας) με σωστή διατροφή και σωματική άσκηση, αλλά και με πιο συντονισμένες δράσεις όπως η ολοκληρωμένη υποστήριξη διαχείρισης βάρους, η φαρμακοθεραπεία αλλά και οι χειρουργικές παρεμβάσεις εφόσον κριθούν ως απαραίτητη λύση.
Ενώ η πανδημία COVID-19 τόνισε την ευαλωτότητα των ατόμων με παχυσαρκία σε αναδυόμενες ασθένειες και σοβαρές ασθένειες, η ίδια η παχυσαρκία, συνδέεται με 220 και πλέον συννοσηρότητες, κυριότερες από τις οποίες είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2, η Καρδιαγγειακή Νόσος, η λιπώδης διήθηση στο ήπαρ, αρκετοί τύποι καρκίνου, η δυσλιπιδαιμία, η οστεοαρθρίτιδα γόνατος, η αποφρακτική υπνική άπνοια, η υπογονιμότητα.
Η πρωτογενής πρόληψη της παχυσαρκίας θα βελτίωνε τις εκβάσεις σε ατομικό επίπεδο, θα ενίσχυε την ανθεκτικότητα της υγείας του πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας από μελλοντικές πανδημίες και αναδυόμενες ασθένειες, και θα υποστήριζε τα συστήματα υγείας να λειτουργούν αποτελεσματικά μακροπρόθεσμα εξοικονομώντας πόρους.
Εκτός από την αύξηση του κόστους υγείας και κοινωνικής φροντίδας, η παχυσαρκία επηρεάζει τις οικονομίες και την παραγωγικότητα σε ατομικό και εθνικό επίπεδο. Συνδέεται με μειωμένη δέσμευση στην αγορά εργασίας που προκαλείται από την αυξημένη συχνότητα απουσιασμού ή παρουσιασμού στο χώρο εργασίας.
Τα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι τα άτομα με παχυσαρκία υπόκεινται σε διακρίσεις στο χώρο εργασίας, γεγονός που μπορεί να έχει επιζήμιο αντίκτυπο στην εξέλιξη της σταδιοδρομίας ή των εισοδημάτων τους. Επομένως, η πρόληψη μπορεί να μετριάσει τις ευρύτερες οικονομικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας και να συμβάλει στη βελτίωση της εθνικής παραγωγικότητας αλλά και τη μείωση του κοινωνικού στίγματος.
Η μια υγειονομική προτεραιότητα λοιπόν υποστηρίζει την ύπαρξη της άλλης και οι δυο τους μαζί μπορούν να εγγυηθούν ένα αποτελεσματικό σύστημα υγείας και τελικά καλύτερη δημόσια υγεία.
Η μεταρρυθμιστική ευκαιρία είναι μοναδική και αν χαθεί και αυτή, το μείζον ερώτημα θα είναι αν ποτέ θα υπάρξει άλλη…
Ολύμπιος Παπαδημητρίου
Γενικός Διευθυντής Novo Nordisk Hellas
Πρόεδρος Σ.Φ.Ε.Ε.
References
1. Prioritizing Health, McKinsey Global Institute, July 2020.
2. Έκθεση της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής της Βουλής, για το Δημογραφικό, Δεκ 2018
3. High prevalence of cardiovascular risk factors in adults living in Greece: the EMENO National Health Examination Survey, Touloumi et al. BMC Public Health (2020) 20:1665
4. CANCERTOMORROW | IARC – All Rights Reserved 2022 – Data version: 2020
5. Public Health England. (2020). Excess weight can increase risk of serious illness and death from COVID-19. Available at: https://www.gov.uk/government/news/excess-weight-can-increase-risk-of-serious-illness-and-death-from-covid-19#:~:text=UK%20and%20international%20evidence%20suggests,mass%20index%20(%20BMI%20)%20increases . Accessed: February 2022.
6. Institute for employment studies. (2020). Obesity stigma at work:
Improving inclusion and productivity. Available at: https://www.employment-studies.co.uk/resource/obesity-stigma-work.
