Blog

Για την πορεία της εξισορρόπησης των προϋπολογισμών μάς μιλά η Δρ Βασιλική-Κωνσταντίνα Γκογκοζώτου, μη εκτελεστική πρόεδρος ΕΟΠΥΥ & πρόεδρος Επιτροπής Διαπραγμάτευσης Τιμών Φαρμάκων υπουργείου Υγείας, επισημαίνοντας ότι «oι εκπτώσεις δεν είναι απλώς οικονομικό μέτρο, διευκολύνουν την πρόσβαση στην καινοτομία». Σύμφωνα με την ίδια, η πολιτική για τα φάρμακα πρέπει να συνδέεται άμεσα με την κλινική αξία και την ανάγκη των ασθενών, ενώ τονίζει ότι είναι απαραίτητο ένα ειδικό θεσμικό πλαίσιο για τα ορφανά φάρμακα.

• Δρ Γκογκοζώτου, σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι προσπάθειες εξισορρόπησης των προϋπολογισμών από την Επιτροπή Διαπραγμάτευσης Τιμών Φαρμάκων του υπουργείου Υγείας;

Η εξισορρόπηση των προϋπολογισμών στη φαρμακευτική δαπάνη είναι μια σύνθετη και απαιτητική διαδικασία, που δεν αφορά μόνο αριθμούς. Χρειάζεται τεχνική τεκμηρίωση, διαφάνεια, αλλά και έναν συνεχή διάλογο με τη φαρμακοβιομηχανία και τους φορείς υγείας. Σήμερα, η Επιτροπή έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα πιο σταθερό θεσμικό πλαίσιο, μέσω δεσμευτικών συμφωνιών που αποτρέπουν την ανεξέλεγκτη αύξηση της δαπάνης. Έτσι, οι διαχειριστές των συμφωνιών, όπως ο ΕΟΠΥΥ και η ΕΚΑΠΥ, μπορούν να προγραμματίζουν με μεγαλύτερη σιγουριά, γνωρίζοντας εκ των προτέρων τα όρια και τις υποχρεώσεις τους. Πρόκειται για μια ουσιαστική αλλαγή: Η πολιτική για το φάρμακο γίνεται πιο αξιόπιστη, οργανωμένη και λιγότερο ευάλωτη σε αιφνίδιες δημοσιονομικές πιέσεις. Ταυτόχρονα, οι συμφωνίες αυτές δίνουν και στις εταιρείες σταθερούς κανόνες. Όταν όλοι γνωρίζουν τους όρους του παιχνιδιού, καλλιεργείται περιβάλλον εμπιστοσύνης και συνεργασίας, που τελικά λειτουργεί προς όφελος του ασθενούς.

• Για το 2022 επιτεύχθηκε μια σημαντική μείωση της υπέρβασης της φαρμακευτικής δαπάνης. Σε τι ύψος έχουν φτάσει οι εξοικονομήσεις και τι αναμένεται για το άμεσο μέλλον;

Στην τελευταία πενταετία, οι εξοικονομήσεις που προέκυψαν από τις διαπραγματεύσεις υπερβαίνουν τα 2,8 δισ. ευρώ, περίπου 1,9 δισ. στον ΕΟΠΥΥ και 0,9 δισ. στα δημόσια νοσοκομεία. Για το 2025, αναμένεται να ξεπεράσουν το 1,1 δισ. ευρώ. Αυτά είναι μετρήσιμα αποτελέσματα που επιστρέφουν στο δημόσιο σύστημα υγείας, ενώ παράλληλα δημιουργούν καλύτερες συνθήκες προγραμματισμού και για τις φαρμακευτικές εταιρείες.

Δεν πρόκειται για «τυφλές» περικοπές. Αντίθετα, είναι στοχευμένες διαπραγματεύσεις, βασισμένες σε επιδημιολογικά δεδομένα και πραγματικές ανάγκες. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Μέσω των κλειστών προϋπολογισμών, η αύξηση στις δαπάνες για Φάρμακα Υψηλού Κόστους που χορηγούνται μέσω του ΕΟΠΥΥ, που με βάση τις αρχικές τιμές προμήθειας άγγιξε το 12,2%, περιορίστηκε σχεδόν στο μισό μετά την εφαρμογή των συμφωνιών αυτών. Αυτό δείχνει ότι ο μηχανισμός λειτουργεί στην πράξη, συγκρατώντας τις υπερβάσεις χωρίς να μειώνεται η πρόσβαση.

Στο μέλλον, η πρόκληση είναι η περαιτέρω σταθεροποίηση αυτού του μοντέλου και η προσαρμογή του σε νέες ανάγκες, ώστε να εξασφαλίζεται μεγαλύτερη ανθεκτικότητα για το σύστημα υγείας. Οι συμφωνίες διαπραγμάτευσης πρέπει να εξελιχθούν, ώστε να προσφέρουν ακόμα περισσότερη αξία και ευελιξία.

• Με τις εκπτώσεις που επιτυγχάνονται, δημιουργείται χώρος για καινοτόμες θεραπείες και ορφανά φάρμακα;

Αυτός είναι ακριβώς ο σκοπός. Οι εκπτώσεις και οι συμφωνίες δεν είναι λογιστικά τεχνάσματα, αποτελούν εργαλείο που δημιουργεί τον αναγκαίο δημοσιονομικό χώρο για να ενταχθούν καινοτόμες και συχνά ακριβές θεραπείες. Πρόκειται για φάρμακα που αλλάζουν την πορεία σοβαρών ασθενειών ή που δίνουν λύσεις εκεί όπου δεν υπήρχαν εναλλακτικές, όπως τα ορφανά φάρμακα για σπάνιες παθήσεις.

Θα έλεγα ότι η διαπραγμάτευση λειτουργεί σαν «γέφυρα»: Από τη μία πλευρά διασφαλίζει την οικονομική ισορροπία και από την άλλη ανοίγει τον δρόμο, ώστε θεραπείες, που διαφορετικά θα ήταν απρόσιτες, να γίνουν πραγματικά διαθέσιμες για τον ασθενή. Με αυτόν τον τρόπο, καλλιεργείται ένα πιο σταθερό περιβάλλον που ωφελεί όλους, καθώς το κράτος αποκτά ισχυρότερη διαπραγματευτική θέση, οι εταιρείες λειτουργούν με σαφείς κανόνες και οι πολίτες νιώθουν ασφάλεια, γνωρίζοντας ότι θα λάβουν εγκαίρως τη φαρμακευτική αγωγή που χρειάζονται. Αυτό το τρίπτυχο είναι που δίνει αξία στο έργο μας.

• Ποιος είναι ο στόχος της Επιτροπής Διαπραγμάτευσης Τιμών Φαρμάκων;

Ο στόχος μπορεί να συνοψιστεί σε δύο βασικές έννοιες: βιωσιμότητα και πρόσβαση. Από τη μία, προστατεύουμε τον δημόσιο προϋπολογισμό με αξιόπιστες, διαφανείς και δεσμευτικές συμφωνίες. Από την άλλη, διασφαλίζουμε ότι οι ασθενείς δεν θα στερηθούν θεραπείες που πραγματικά χρειάζονται. Αυτή η ισορροπία δεν είναι εύκολη, ούτε δεδομένη. Απαιτεί συνεχή αξιολόγηση, επιστημονική τεκμηρίωση και αίσθημα ευθύνης.

Η Επιτροπή δεν λειτουργεί αποσπασματικά. Είμαστε μία ομάδα επιστημόνων, αποτελούμενη από οχτώ φαρμακοποιούς και έναν ιατρό, που εργαζόμαστε συστηματικά με συνέχεια και θεσμική συνέπεια. Εφαρμόζουμε εργαλεία που χρησιμοποιούνται σε άλλα κράτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προσαρμοσμένα στις ανάγκες της χώρας μας, με στόχο όχι μόνο τη βραχυπρόθεσμη εξοικονόμηση, αλλά και τη μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα του συστήματος υγείας. Το έργο μας μπορεί να είναι λιγότερο «ορατό» στην καθημερινότητα, αλλά η ουσία του είναι απτή: να χτίζεται εμπιστοσύνη μεταξύ κράτους, ασθενών και εταιρειών.

Τελικός μας στόχος είναι ένα σύστημα που να μπορεί να αποζημιώνει την καινοτομία με δίκαιους όρους, κρατώντας στο επίκεντρο την Υγεία, όχι μόνο το κόστος. Γιατί η διαπραγμάτευση δεν είναι μια στεγνή τεχνική διαδικασία, είναι πράξη κοινωνικής ευθύνης. Και μιλώ όχι μόνο θεσμικά, αλλά και ως άνθρωπος που έχει δει τι σημαίνει να περιμένεις μια θεραπεία χωρίς εναλλακτικές, γι’ αυτό και η αποστολή μας αποκτά μεγαλύτερο βάρος.

• Ως πρόεδρος της Επιτροπής Διαπραγμάτευσης, επιβεβαιώνετε την ανάγκη για μια νομοθεσία που θα διαφοροποιεί τα ορφανά φάρμακα που αποσκοπούν στη βελτίωση και επιμήκυνση της ζωής για νοσήματα που απειλούν τη ζωή;

Ως πρόεδρος της Επιτροπής αλλά και ως φαρμακοποιός, γνωρίζω ότι η πολιτική για τα φάρμακα πρέπει να συνδέεται άμεσα με την κλινική αξία και την ανάγκη των ασθενών. Αυτή η οπτική με βοηθά να βλέπω πίσω από τα νούμερα τους ίδιους τους ανθρώπους.

Ναι, υπάρχει σαφής ανάγκη για μια πιο στοχευμένη, διαφοροποιημένη νομοθετική προσέγγιση. Η εμπειρία δείχνει ότι τα ενιαία κριτήρια δεν επαρκούν για όλες τις περιπτώσεις. Όταν μιλάμε για ορφανά φάρμακα, που αφορούν μικρούς πληθυσμούς με απειλητικές για τη ζωή παθήσεις και συνήθως χωρίς άλλες εναλλακτικές, χρειάζεται ευελιξία και ειδική μέριμνα.

Η Επιτροπή προσπαθεί ήδη να δείχνει ευελιξία, αποδεχόμενη υψηλότερα επίπεδα αβεβαιότητας και λαμβάνοντας υπόψη την κοινωνική διάσταση, πάντα όμως εντός του υφιστάμενου κανονιστικού πλαισίου. Ωστόσο, είναι φανερό ότι απαιτείται ένα ειδικό εργαλείο πολιτικής, ένα «δίχτυ προστασίας», που θα επιτρέπει ταχύτερες και πιο δίκαιες αποφάσεις. Αυτό δεν σημαίνει χαλάρωση κριτηρίων, αλλά προσαρμογή με βάση την επιστήμη, τη διαφάνεια και την ευθύνη.

Ένα τέτοιο σχήμα θα μπορούσε, για παράδειγμα, να μειώσει τον χρόνο αναμονής για ασθενείς με σπάνιες παθήσεις, παρέχοντας πρόσβαση σε θεραπείες ακόμα και με προσωρινούς όρους, έως ότου ολοκληρωθεί η πλήρης αξιολόγηση. Αυτή είναι μια πρακτική που εφαρμόζεται ήδη σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη και που αξίζει να εξεταστεί και στη χώρα μας.

Φυσικά, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει μονομερώς. Απαιτεί πολιτική βούληση και συνεργασία όλων των εμπλεκομένων – υπουργείο Υγείας, Βουλή, φαρμακοβιομηχανία, επιστημονική κοινότητα και ασθενείς. Μόνο έτσι μπορούμε να διαμορφώσουμε ένα σύστημα υγείας που να ανταποκρίνεται στις πιο ευάλωτες ανάγκες, χωρίς καθυστερήσεις και χωρίς αποκλεισμούς. Και πιστεύω ότι το επόμενο βήμα θα είναι η ενσωμάτωση της αποζημίωσης βάσει της έκβασης της θεραπείας ως όρο στις συμφωνίες της Επιτροπής Διαπραγμάτευσης Τιμών Φαρμάκων, κάτι που θα δώσει ακόμη μεγαλύτερη αξία στο σύστημα. Γιατί στο τέλος, η αποστολή μας δεν είναι μόνο να ισορροπούμε αριθμούς, αλλά να διασφαλίζουμε ότι κάθε άνθρωπος θα έχει την ευκαιρία που του αξίζει.

Διαβάστε παρακάτω την συνέντευξη από το περιοδικό Health Next Generation (Τεύχος 28) και σε ηλεκτρονική μορφή (πατήστε κάτω δεξιά για μεγέθυνση)

Ποιά είναι η Δρ Βασιλική-Κωνσταντίνα (Νάντια) Γκογκοζώτου

Η Δρ Βασιλική-Κωνσταντίνα (Νάντια) Γκογκοζώτου είναι η μη εκτελεστική πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ & πρόεδρος Επιτροπής Διαπραγμάτευσης Τιμών Φαρμάκων υπουργείου Υγείας. Είναι απόφοιτος της Φαρμακευτικής Σχολής Αθηνών και διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Κατέχει MSc στη Δημόσια Υγεία από την Ιατρική Σχολή Αθηνών και ΜΒΑ από το ALBA Graduate Business School με ειδίκευση σε στρατηγική και marketing. Από τον Μάιο του 2016 εργάζεται στη Διεύθυνση Αξιολόγησης Φαρμάκων του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ), ενώ παράλληλα είναι γραμματέας του Επιστημονικού Συμβουλίου Εγκρίσεων των Ραδιοφαρμάκων. Είναι μέλος της Επιτροπής Διαπραγμάτευσης Τιμών Φαρμάκων από τον Δεκέμβριο του 2019. Επίσης, εθνική εκπρόσωπος της Ελλάδας στο Συμβούλιο της Ευρώπης στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων που γνωμοδοτεί στο Συμβούλιο των Υπουργών για τα φάρμακα και τη φαρμακευτική φροντίδα (CD-P-PH), καθώς και στις εξειδικευμένες Υποεπιτροπές Εμπειρογνωμόνων CD-P-PH/PC, CD-P-PH/CMED και CD-P-PH/PHO. Έχει διατελέσει αντιπρόεδρος του ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία» από τον Δεκέμβριο του 2013 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2015.