Blog

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς αυξάνεται με ρυθμούς που ξεπερνούν σχεδόν κάθε άλλη μορφή καρκίνου σε πολλές περιοχές του κόσμου, δημιουργώντας εύλογα ερωτήματα στους επιστήμονες. Η νόσος αφορά έναν μικρό αδένα στη βάση του λαιμού, ο οποίος ρυθμίζει βασικές λειτουργίες του οργανισμού όπως οι παλμοί, η αρτηριακή πίεση, η θερμοκρασία και ο μεταβολισμός. Όταν τα κύτταρα του αδένα πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, σχηματίζεται όγκος που μπορεί να επεκταθεί στους γύρω ιστούς ή να δώσει μεταστάσεις.

Παρότι οι περισσότεροι τύποι καρκίνου του θυρεοειδούς θεραπεύονται αποτελεσματικά, η συνεχής άνοδος των περιστατικών προκαλεί προβληματισμό. Σύμφωνα με τη μεγάλη βάση δεδομένων SEER στις ΗΠΑ, η επίπτωση της νόσου υπερτριπλασιάστηκε μεταξύ 1980 και 2016, με τις γυναίκες να εμφανίζουν μεγαλύτερη αύξηση σε σχέση με τους άνδρες. Η Σανζιάνα Ρόμαν, ενδοκρινική χειρουργός στο UCSF, τονίζει ότι πρόκειται για μία από τις λίγες μορφές καρκίνου που εξακολουθούν να αυξάνονται, παρά την πρόοδο της ιατρικής.

Η κλασική εξήγηση: ακτινοβολία και υπερδιάγνωση

Η έκθεση σε υψηλές δόσεις ιονίζουσας ακτινοβολίας, ιδιαίτερα στην παιδική ηλικία, αποτελεί γνωστό παράγοντα κινδύνου. Μετά το Τσερνόμπιλ, τα περιστατικά καρκίνου του θυρεοειδούς εκτοξεύτηκαν στα παιδιά της Λευκορωσίας, της Ουκρανίας και της Ρωσίας. Παρόμοια ευρήματα προέκυψαν και στους επιζώντες της Χιροσίμα.

Ωστόσο, οι ΗΠΑ δεν είχαν πυρηνικό ατύχημα τις δεκαετίες όπου παρατηρήθηκε η άνοδος. Η πρώτη απάντηση ήρθε από την πρόοδο της απεικόνισης. Από τη δεκαετία του ’80, ο υπέρηχος του θυρεοειδούς επέτρεψε την ανίχνευση μικρών καρκίνων που μέχρι τότε περνούσαν απαρατήρητοι. Τη δεκαετία του ’90 προστέθηκε και η παρακέντηση με λεπτή βελόνα, επιτρέποντας την ασφαλή διάγνωση μικρών όζων.

Το αποτέλεσμα ήταν ένα «κύμα» υπερδιάγνωσης, δηλαδή εντοπισμού καρκίνων που δεν θα προκαλούσαν ποτέ συμπτώματα ή θάνατο. Αυτό φάνηκε από το γεγονός ότι, ενώ τα κρούσματα αυξάνονταν ραγδαία, η θνησιμότητα έμενε σταθερή. Στη Νότια Κορέα, όπου εφαρμόστηκε μαζικός προληπτικός έλεγχος, τα περιστατικά εκτοξεύτηκαν και υποχώρησαν ξανά όταν το πρόγραμμα περιορίστηκε.

Η υπερδιάγνωση οδήγησε χιλιάδες ασθενείς σε περιττές θεραπείες: ολική θυρεοειδεκτομή, ραδιενεργό ιώδιο, παρενέργειες όπως βλάβες στις φωνητικές χορδές ή αυξημένος κίνδυνος δευτερογενών καρκίνων.

Σήμερα, οι κλινικές οδηγίες έχουν διαφοροποιηθεί. Το ραδιενεργό ιώδιο χορηγείται μόνο σε επιθετικούς όγκους, ενώ συχνά αφαιρείται μόνο ένα μέρος του θυρεοειδούς ή υιοθετείται τακτική «ενεργούς παρακολούθησης».

Αυτές οι αλλαγές φαίνεται να σταθεροποίησαν τα περιστατικά στις ΗΠΑ. Ωστόσο, η εξήγηση δεν καλύπτει όλες τις παρατηρούμενες αυξήσεις.

Όχι μόνο υπερδιάγνωση: νέα στοιχεία αλλάζουν την εικόνα

Ερευνητές όπως ο Ρικάρντο Βινιέρι επισημαίνουν ότι η αύξηση εμφανίζεται και σε χώρες με περιορισμένες δυνατότητες διάγνωσης, γεγονός που υποδεικνύει ότι δεν ευθύνονται μόνο οι καλύτερες μέθοδοι απεικόνισης.

Η Ρόμαν σημειώνει ότι πλέον διαγιγνώσκονται συχνότερα μεγαλύτεροι και πιο προχωρημένοι όγκοι, κάτι που δεν συνάδει με την υπερδιάγνωση μικρών, αθώων βλαβών. Επίσης, η θνησιμότητα δεν μειώθηκε όπως θα ανέμεναν οι επιστήμονες. Στην Καλιφόρνια, μελέτη σε πάνω από 69.000 ασθενείς κατέγραψε παράλληλη αύξηση σε νέα περιστατικά και σε θανάτους, ανεξάρτητα από το στάδιο της νόσου.

Άλλη μεγάλη μελέτη στη δεκαετία του ’70 έως το 2013 έδειξε αυξημένα περιστατικά μεταστατικού καρκίνου, αλλά και ετήσια αύξηση στους θανάτους κατά 1,1%. Αυτά τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι κάποιος επιπλέον παράγοντας μπορεί να επηρεάζει την πραγματική επίπτωση της νόσου.

Οι πιθανές εξηγήσεις: παχυσαρκία, περιβάλλον και χημικές ουσίες

Η παχυσαρκία θεωρείται ένας από τους ισχυρότερους ύποπτους παράγοντες. Μελέτες δείχνουν ότι άτομα με υψηλό BMI έχουν πάνω από 50% μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του θυρεοειδούς. Επίσης, συνδέεται με πιο επιθετικούς όγκους και με αυξημένη πιθανότητα θανάτου. Ο μηχανισμός δεν έχει αποσαφηνιστεί, αλλά φαίνεται να εμπλέκονται η χρόνια φλεγμονή, η αντίσταση στην ινσουλίνη και οι ορμονικές διαταραχές.

Άλλη θεωρία αφορά τις χημικές ουσίες που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα, όπως οι PFOS και PFOA, που απαντώνται σε συσκευασίες τροφίμων, καλλυντικά, σκεύη μαγειρικής και αφρούς πυρόσβεσης. Τα στοιχεία ωστόσο είναι αντικρουόμενα και δεν τεκμηριώνουν σαφή αιτιώδη σχέση.

Ερευνητές εξετάζουν επίσης τα ιχνοστοιχεία, καθώς ο θυρεοειδής επηρεάζεται από στοιχεία όπως ψευδάργυρο, κάδμιο και βανάδιο, που παρατηρούνται σε ηφαιστειακές περιοχές. Τα δεδομένα όμως παραμένουν περιορισμένα.

Ο ρόλος της ιατρικής ακτινοβολίας

Η χρήση αξονικών τομογραφιών έχει εκτοξευθεί από τη δεκαετία του ’80, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ. Τα παιδιά λαμβάνουν πλέον σαφώς περισσότερες εξετάσεις με υψηλές δόσεις ακτινοβολίας στον θυρεοειδή.

Με βάση τα μοντέλα κινδύνου, έως και 3.500 νέα περιστατικά καρκίνου του θυρεοειδούς ετησίως στις ΗΠΑ μπορεί να αποδίδονται στη χρήση CT. Η ευαισθησία του παιδικού θυρεοειδούς στην ακτινοβολία φαίνεται να ενισχύει αυτή τη θεωρία.

Ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο

Οι ειδικοί συμφωνούν ότι δεν υπάρχει μία απάντηση. Πιθανότατα πρόκειται για συνδυασμό παραγόντων: βελτιωμένη διάγνωση, περιβαλλοντικές εκθέσεις, αλλαγές στη διατροφή, μεταβολικές διαταραχές και γενετική προδιάθεση.

Όπως συνοψίζει η Ρόμαν: «Παρατηρούμε ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, όπου περιβάλλον, μεταβολισμός και ορμονικοί παράγοντες αλληλεπιδρούν με τη γενετική ευαλωτότητα».

Ποια συμπτώματα δεν πρέπει να αγνοήσετε

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς είναι από τις μορφές καρκίνου με τη μεγαλύτερη αύξηση τα τελευταία χρόνια, ωστόσο στα αρχικά στάδια εμφανίζεται συχνά χωρίς σαφή σημάδια. Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά καλύτερη πρόγνωση, γι’ αυτό και οι ειδικοί ζητούν περισσότερη ενημέρωση και προσοχή ακόμη και στα πιο «αθώα» ενοχλήματα στον λαιμό.

Ο θυρεοειδής αδένας βρίσκεται χαμηλά στον λαιμό και ρυθμίζει λειτουργίες όπως ο μεταβολισμός, ο καρδιακός ρυθμός και η θερμοκρασία του σώματος. Όταν τα κύτταρά του αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, μπορεί να σχηματιστεί όγκος. Αν και οι περισσότεροι καρκίνοι του θυρεοειδούς είναι ιάσιμοι, η καθυστέρηση στη διάγνωση παραμένει σοβαρή απειλή.

Τα πιο συχνά συμπτώματα

Το πρώτο σημάδι είναι συχνά μια μάζα ή «φούσκωμα» στο μπροστινό μέρος του λαιμού. Αν ο όγκος μεγαλώνει, μπορεί να πιέσει γειτονικές δομές και να προκαλέσει δυσκολία στην κατάποση ή την αναπνοή. Αλλαγές στη φωνή, όπως βράχνιασμα που επιμένει, αποτελούν ηχηρή προειδοποίηση, ιδιαίτερα όταν δεν συνδέονται με λοίμωξη ή υπερκόπωση των φωνητικών χορδών.

Πόνος στον λαιμό ή στη γνάθο που αντανακλά χωρίς προφανή αιτία έχει επίσης περιγραφεί σε ασθενείς, ενώ διόγκωση λεμφαδένων στην περιοχή του τραχήλου μπορεί να υποδεικνύει ότι ο καρκίνος έχει επεκταθεί.

Πηγή: healthpharma.gr