Ένα «crash-test» της εικόνας της αγοράς των γενοσήμων σε τέσσερις χώρες της νότιας Ευρώπης πραγματοποίησε ο Ισίδωρος Μέντης, Φαρμακοποιός, με μεταπτυχιακό στη Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών – Τμήμα Οικονομικών Επιστημών και εξειδίκευση στη Διοίκηση Οικονομικών Μονάδων (ΕΚΠΑ) και στέλεχος της Διεύθυνσης Φαρμάκου του ΕΟΠΥΥ.
Τα αποτελέσματα της εργασίας, τα οποία παρουσίασε στο πρόσφατο συνέδριο για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές της Υγείας, ο κ. Μέντης, καταδεικνύουν την ανομοιόμορφη και αναιμική διείσδυση των γενοσήμων στη χώρα μας, κυρίως λόγω της δαιδαλώδους φαρμακευτικής πολιτικής των τελευταίων δεκαετιών, που εμποδίζουν ακόμη και την εφαρμογή ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών που θα διευκόλυναν την ευρύτερη χρήση τους.
Συγκεκριμένα, εξετάστηκαν τα μερίδια των γενοσήμων στην φαρμακευτική αγορά της Ελλάδας, σε σύγκριση με τις αγορές της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας τη χρονική περίοδο της οικονομικής ύφεσης. Η διείσδυση στην Ελλάδα αποδείχτηκε χαμηλή «παρά τη σταδιακή μείωση της τιμής αποζημίωσής τους, συγκριτικά με τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου», οι οποίες εμφανίζονται να ενθαρρύνουν περισσότερο τη διείσδυση γενοσήμων ως αντίβαρο στις δημοσιονομικές πιέσεις και στους περιορισμένους πόρους.
Ειδικότερα, το 2013 ο όγκος και η αξία γενοσήμων, ως ποσοστά της φαρμακευτικής αγοράς, κινήθηκαν σε χαμηλά επίπεδα στην Ελλάδα (20% και 15%, αντίστοιχα) και στην Ιταλία (19% και 11%, αντίστοιχα) συγκριτικά με την Ισπανία (47% σε όγκο, 21% σε αξία) και την Πορτογαλία (29% σε όγκο και 23% σε αξια). Το 2014 η Ελλάδα, όμως, κατέγραψε τη χαμηλότερη αξία, παρουσιάζοντας την υψηλότερη τιμή μονάδας γενοσήμων (0,21), καταγράφοντας οριακή μείωση το 2016 (0,2) και πέφτοντας στο 0,18 το 2017.
«Το 2016 ο εγχώριος όγκος και η αξία καταγράφηκαν χαμηλότερες από τις υπόλοιπες χώρες (32,4–22,5%, αντίστοιχα), ενώ η τιμή μονάδας παρέμεινε η υψηλότερη (0,2 €). Το 2017, η Ελλάδα παρουσίασε τη χαμηλότερη διείσδυση (33,2%) με την υψηλότερη τιμή μονάδας (0,18 €). Τα περισσότερα κράτη-μέλη της ΕΕ τοποθετούνται σε περιοχή τιμών οριοθετούμενη από 0,10–0,17 €/SU (standard unit [μονάδα στοιχειώδους συσκευασίας]) και επίπεδα διείσδυσης 40–65%», αναφέρει στη μελέτη ο κ. Μέντης.
Προτάσεις ενίσχυσης της κυκλοφορίας γενοσήμων φαρμάκων
«Η εκτεταμένη χρήση γενοσήμων δύναται να επηρεάσει θετικά την πορεία των εθνικών οικονομιών, υπό το πρίσμα της οικονομικής βιωσιμότητας των υγειονομικών συστημάτων, με συγκράτηση των υγειονομικών δαπανών, δίχως απόκλιση από την ασθενοκεντρική μέριμνα και την αποτελεσματική ικανοποίηση των ιατρικών αναγκών των πολιτών», αναφέρει ο κ. Μέντης.
Σ’ αυτή την κατεύθυνση και σε συνδυασμό με την παράλληλη στόχευση της παροχής κινήτρων στη φαρμακευτική βιομηχανία απαιτείται, κατά τον κ. Μέντη, λήψη διαρθρωτικών μέτρων φαρμακευτικής πολιτικής.
«Η Ελλάδα θα μπορούσε να αποτελέσει κέντρο παραγωγής γενοσήμων βάσει συγκριτικών πλεονεκτημάτων, στοχεύοντας στην εξοικονόμηση πόρων, στη μείωση προϋπολογισμών πολυδάπανης νοσοκομειακής περίθαλψης, στον έλεγχο φαρμακευτικών δαπανών, στην ανάπτυξη της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας και στη βιωσιμότητα του υγειονομικού συστήματος», σημειώνεται χαρακτηριστικά.
Βασικό «εργαλείο» θα πρέπει να αποτελεί η Αξιολόγηση Τεχνολογιών Υγείας, αλλά δεν είναι το μόνο συστατικό για μια αποτελεσματική φαρμακευτική πολιτική, με έναν εκ των πυλώνων της την ενίσχυση της διείσδυσης των γενοσήμων.
Στην παρουσίαση του στο Συνέδριο, ο κ. Μέντη παρέθεσε επιγραμματικά τις προτάσεις για την ενθάρρυνση της χρήσης των γενοσήμων, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν και στην αύξηση της κυκλοφορίας τους.
- Χρήση οικονομικών κινήτρων – αντικινήτρων σε επαγγελματίες υγείας
- Αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων των μεθόδων αξιολόγησης τεχνολογίας υγείας για επιλέξιμα προς αποζημίωση ποιοτικά φάρμακα με συνεκδοχική «απελευθέρωση» ευρύτερου δημοσιονομικού χώρου για την αποζημίωση των γενόσημων εκδοχών τους
- Διακοπή εναλλαγών νομικού πλαισίου – αλλεπάλληλων ανατιμολογήσεων γενοσήμων που οδηγούν σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον → σταθερότητα και ευχερέστερη προσαρμογή των επιχειρήσεων
- Ενίσχυση εγχώριας παραγωγής – εξωστρέφειας επιχειρήσεων με χορήγηση φορολογικών ελαφρύνσεων σε εταιρείες επενδύουσες σε παραγωγή γενοσήμων
- Εκστρατείες ενημέρωσης – εκπαιδευτικών παρεμβάσεων
- Επιδότηση δημιουργίας κέντρων εκπαίδευσης – παρακολούθησης ασθενών μετά από αντικατάσταση με γενόσημο φάρμακο
- Εφαρμογή κανονιστικού πλαισίου απαγόρευσης παρέμβασης από εταιρείες πρωτοτύπων σε διαδικασίες φορέων έκδοσης άδειας κυκλοφορίας
- Νομοθετική απλοποίηση θεσμικού πλαισίου κλινικών μελετών
- Ενίσχυση διαμορφωθέντος πλαισίου (οδ.2001/83/EC) επιτάχυνσης έγκρισης- παροχής αδείας κυκλοφορίας με άρση νομικών εμποδίων διαδικασιών
- Μείωση χρόνου προστασίας πρωτοτύπων
- Διαμόρφωση ενιαίου ευρωπαϊκού συστήματος διαιτησίας διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (πατέντες) μεταξύ κρατών-μελών ΕΕ, διαδικασίας αμοιβαίας αναγνώρισης εγκρίσεων αδειών κυκλοφορίας γενοσήμων και προσαρμογή κοινοτικής νομοθεσίας χρονοδιαγραμμάτων τιμής – αποζημίωσης με συγχρονισμό διαδικασιών με την έγκριση άδειας κυκλοφορίας δυνητικά αποδεσμευμένη από την ισχύ πατέντας, προηγούμενη της λήξης της.
- Εφαρμογή ολοκληρωμένου συστήματος φαρμακοεπαγρύπνισης
