Blog

Η μεταρρύθμιση στην υγεία αποτελεί εθνική προτεραιότητα αλλά και βασικό πυλώνα του κυβερνητικού προγράμματος. Ουσιαστικό στοιχείο της μεταρρύθμισης θα πρέπει να είναι η ισχυροποίηση του δημόσιου χαρακτήρα του συστήματος υγείας, η οποία θα πρέπει να συνοδευθεί και από υποστήριξη του δημόσιου σκέλους της χρηματοδότησης στην υγεία.

 Μερικές από τις προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η χώρα στον τομέα της χρηματοδότησης συζητήθηκαν στην ημερίδα με τίτλο «Χρηματοδότηση της υγείας: Προκλήσεις και Λύσεις για ένα βιώσιμο σύστημα» που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 21 Ιουνίου 2023 στο Αμφιθέατρο του Ε.Β.Ε.Α. Η ημερίδα διοργανώθηκε από το Ινστιτούτο για τα Οικονομικά της Υγείας (i-hecon), στο πλαίσιο του Forum για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές Υγείας.

Η χρηματοδότηση της υγείας είναι μόνο μέρος της λύσης
Στο πλαίσιο της ημερίδας, συζητήθηκαν θέματα όπως το χρηματοδοτικό κενό και οι τρόποι προσέγγισής του, καθώς και η αναδιάρθρωση του ΕΣΥ με γνώμονα τη βιωσιμότητα, την ανθεκτικότητα και την ικανοποίηση των αναγκών των πολιτών. Τα συμπεράσματα της ημερίδας υποδεικνύουν ότι η υγεία απαιτεί μια συνολική de novo προσέγγιση στην Ελλάδα. Η χρηματοδότηση της υγείας είναι ένα κρίσιμο, αναπόσπαστο και ουσιαστικό στοιχείο της αλλαγής του σκεπτικού – αλλά όχι το μοναδικό.

Ο Κώστας Αθανασάκης, Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας, Εργαστήριο Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας, Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας, Πα.Δ.Α., Πρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών της Υγείας (i-hecon), στην ομιλία του τόνισε το χρηματοδοτικό κενό στη δημόσια δαπάνη υγείας στην Ελλάδα, το οποίο ανέρχεται σε τουλάχιστον 2 δισ. € ετησίως έναντι του μέσου όρου του ΟΟΣΑ. Υπογράμμισε την αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη δυναμική των κλασικών πηγών χρηματοδότησης (γενική φορολογία, εργασιακές εισφορές), οι οποίες ενδέχεται να προσεγγίζουν τα όριά τους. Υπογράμμισε ότι τα συστήματα που βασίζονται κυρίως στη δημόσια δαπάνη υγείας και λιγότερο στην ιδιωτική (out-of-pocket) δαπάνη, επιτυγχάνουν καλύτερα αποτελέσματα υγείας. Η χρηματοδότηση της υγείας απαιτεί πολύπλευρες πολιτικές, οι οποίες -πέρα από το δημοσιονομικό περιβάλλον- θα πρέπει να ενσωματώνουν τη διάσταση της αποδοτικότητας της δαπάνης. Για τη διασφάλιση των απαραίτητων πόρων, πηγή αποτελούν και οι φόροι κατανάλωσης σε επιβλαβή για την υγεία προϊόντα (οι οποίοι αν επιβληθούν θα πρέπει να κατευθύνονται υποχρεωτικά στο σύστημα υγείας), αλλά και άλλοι τρόποι εναλλακτικής φορολόγησης. Επισήμανε επίσης, πως αξίζει να διερευνηθεί για την Ελλάδα η εφαρμογή του κοινωνικού ΦΠΑ, με δέσμευση της πολιτείας ότι ένα ποσοστό των εσόδων από τον ΦΠΑ θα προορίζεται για την Κοινωνική Πρόνοια.

Ο Ηλίας Κυριόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας στο London School of Economics and Political Science (LSE), προσέγγισε ιστορικά τη μεταρρύθμιση στο σύστημα χρηματοδότησης της υγείας, αναλύοντας τους λόγους για τους οποίους, πολλές από τις προηγούμενες προσπάθειες δεν εφαρμόστηκαν ή δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Παράλληλα, ανέλυσε τη δυναμική των αντιδράσεων απέναντι στις επιχειρούμενες μεταρρυθμίσεις διαχρονικά και ανέπτυξε τα αίτια της υστέρησης του ελληνικού συστήματος υγείας σε οργανωτικό, λειτουργικό και διαρθρωτικό επίπεδο. Στην ανάλυσή του, ανέφερε ότι οι χαμηλές επιδόσεις σε μια σειρά από μεταρρυθμιστικές προσπάθειες δημιουργούν χαμηλές προσδοκίες, όπως στις περιπτώσεις της χαμηλής δημόσιας χρηματοδότησης σε σχέση με τις ιδιωτικές δαπάνες, της μέτρησης της ποιότητας, του κόστους και των κλινικών εκβάσεων στις δομές υγείας, του συστήματος αποζημίωσης προμηθευτών, της αξιολόγησης παρεμβάσεων και τεχνολογιών υγείας, της πολιτικής δεδομένων υγείας και των πολιτικών δημόσιας υγείας.

Ο Χαράλαμπος Οικονόμου, Καθηγητής Κοινωνιολογίας και Πολιτικής Υγείας, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, προσέγγισε τη χρηματοδότηση μέσα από τους κοινωνικούς προσδιοριστές της υγείας. Όπως δείχνουν τα δεδομένα, οι άμεσες πληρωμές οδηγούν στη φτώχεια, ακόμα και στις πιο πλούσιες χώρες, και τα φτωχότερα νοικοκυριά τελικά είναι πιο πιθανό να υποστούν καταστροφικές δαπάνες υγείας. Υπογράμμισε ότι η ασφαλιστική κάλυψη είναι προσδιοριστικός παράγοντας του επιπέδου και της κατανομής των άμεσων πληρωμών και τόνισε ότι οι πολιτικές επιλογές που αποκλείουν ομάδες από την κάλυψη, επηρεάζουν κυρίως τα άτομα με χαμηλό εισόδημα και προάγουν την αυτoθεραπεία με φάρμακα, την παραίτηση από την αναζήτηση φροντίδας και τη χρησιμοποίηση επείγουσας φροντίδας. Παράλληλα, επισήμανε τα κενά που υπάρχουν στην κάλυψη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην Ελλάδα.

Την οπτική των πολιτών για την χρηματοδότηση του τομέα της υγείας ανέπτυξε ο Δημήτρης Κοντοπίδης, Β’ Αντιπρόεδρος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος. Η πρόκληση είναι να έχουμε ταυτόχρονα περισσότερη υγεία για όλους χωρίς διλήμματα. Χρησιμοποίησε το παράδειγμα της κυστικής ίνωσης, θεραπεία της οποίας έλαβε έγκριση το 2019 από τον FDA. Τόνισε πως η χρηματοδότηση του συστήματος υγείας είναι τώρα περισσότερο κρίσιμη από ποτέ, και ότι η σωστή διαχείριση πόρων και ανθρώπινου δυναμικού, η καλύτερη αξιολόγηση της καινοτομίας σε σχέση με το όφελος που προσφέρει, και η λειτουργία του ψηφιακού μετασχηματισμού μπορούν να δώσουν λύσεις.

Στην ομιλία του, ο τότε Γενικός Γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας, Γιάννης Κωτσιόπουλος υπογράμμισε την ανάγκη για αλλαγή στη φιλοσοφία της αποζημίωσης στις υπηρεσίες υγείας. Τόνισε την ανάγκη για αλλαγή στον τρόπο διακυβέρνησης: το Υπουργείο Υγείας να χαράσσει τη στρατηγική και τις πολιτικές και ο επιχειρησιακός έλεγχος του ΕΣΥ να βασίζεται στις ΥΠΕ και στο ΕΚΑΒ – ΚΕΠΥ υπό την εποπτεία του αρμόδιου Γενικού Γραμματέα. Αναφέρθηκε εκτενώς στην ανάγκη αναδιάρθρωσης των Υπηρεσιών Υγείας με άξονες τη διακυβέρνηση, τη διερεύνηση των αναγκών του πληθυσμού, την ψηφιακή υγεία, τον ανασχεδιασμό των υπηρεσιών, τα νέα μοντέλα φροντίδας και τον ανασχεδιασμό της χρηματοδότησης των νοσοκομείων. Υπογράμμισε ότι παρά την αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης στα νοσοκομεία από 1,7 δισ. πέρυσι σε 2,2 δισ. φέτος (+29,4%), συνεχίζεται η έλλειψη ρευστότητας και δημιουργούνται ληξιπρόθεσμες οφειλές. Στον σχεδιασμό μιας μελλοντικής διακυβέρνησης, η κρατική χρηματοδότηση, σήμερα 52% για τα έξοδα των νοσοκομείων, θα πρέπει να περάσει στον ΕΟΠΥΥ, που σήμερα συμμετέχει με ποσοστό μόλις 29%, υποστήριξε.

Στη 2η συνεδρία της Ημερίδας, με τίτλο «Αποδοτικότητα και Ισότητα στον καταμερισμό των πόρων» ο Νίκος Πολύζος, Καθηγητής Διοίκησης και Οργάνωσης Υπηρεσιών Υγείας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, υπογράμμισε την ανάγκη της ύπαρξης ενός στρατηγικού σχεδίου για την ανασυγκρότηση του ΕΣΥ. Εξέφρασε την πεποίθησή του ότι το ΕΣΥ. και ο ΕΟΠΥΥ θα πρέπει να μετατραπούν σε αυτοδύναμους οργανισμούς και ότι η σωστή κατανομή των πόρων και των υπηρεσιών υγείας στοχεύουν στην τεχνική αποτελεσματικότητα, την ικανοποίηση του ασθενή και την ισότητα στην πρόσβαση. Ανέφερε ότι η αποδοχή και η ικανοποίηση των Ελλήνων σήμερα κυμαίνεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Πρότεινε επίσης ο ΕΟΠΥΥ να διαχειρίζεται το σύνολο της δημόσιας χρηματοδότησης στο σύστημα υγείας και αυτή να μετατραπεί σε επιδότηση ασφαλίστρου υγείας.

Ο Άρης Αγγέλης, Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας στο London School of Hygiene and Tropical Medicine, μίλησε για την αποδοτικότητα και την ισότητα στον καταμερισμό των πόρων στη φαρμακευτική περίθαλψη. Πρέπει να υπάρξει μία χρυσή τομή ανάμεσα στην πολιτική υγείας και στην βιομηχανική πολιτική με σκοπό την πρόσβαση του πληθυσμού σε ασφαλή φάρμακα, τις προσιτές τιμές και την προώθηση της καινοτομίας. Περιέγραψε τους μηχανισμούς που χρησιμοποιούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο για να διασφαλίσουν την αποτελεσματικότητα στη φαρμακευτική δαπάνη μέσω του Εθνικού Ινστιτούτου για την Αριστεία στην Υγεία και την Περίθαλψη (NICE). Το NICE αξιολογεί την κλινική αποτελεσματικότητα αλλά και τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας των νέων τεχνολογιών υγείας και προωθεί την αποδοτική κατανομή των πόρων. Αναφέρθηκε στη συμφωνία για τη δαπάνη φαρμάκου μεταξύ της κυβέρνησης και της φαρμακοβιομηχανίας, προϊόν μακροχρόνιας διαβούλευσης που καθορίζει τα ανώτατα όρια στην ετήσια αύξηση των καθαρών πωλήσεων επώνυμων φαρμάκων στο NHS για μία περίοδο περίπου 5 ετών, διατηρώντας ταυτόχρονα προσιτές τις τιμές και την προβλεπόμενη δαπάνη για το NHS.

Την ημερίδα έκλεισε η Ελπίδα Πάβη, Κοσμήτωρ της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, με μία ανάλυση για τη σύνδεση της Πρόληψης με τη Δημόσια Υγεία τονίζοντας ότι θα πρέπει να ενισχυθεί η διασύνδεση υπηρεσιών δημόσιας υγείας και πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, με έμφαση στην πρόληψη και την ανάπτυξη της ΠΦΥ. Υπογράμμισε ότι η Δημόσια Υγεία είναι πολυπαραγοντική, πολυεπίπεδη και διατομεακή και η αντιμετώπισή της θα πρέπει να είναι διεπιστημονική. Το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά», είναι το μόνο πρόγραμμα πρόληψης δημόσιας υγείας που εφαρμόζεται σήμερα στην Ελλάδα, ενώ η δαπάνη για την πρόληψη ως ποσοστό του ΑΕΠ παραμένει σταθερή για τα τελευταία είκοσι χρόνια και σε σχέση με τις υπόλοιπες 27 χώρες της Ε.Ε. με την Ελλάδα να κατέχει την 25η θέση κατάταξης.