Blog

Μια συντονισμένη εθνική και διεθνής προσπάθεια διαμορφώνεται γύρω από τη μετάβαση σε εναλλακτικές μεθόδους αντί των δοκιμών σε πειραματόζωα, με τη στήριξη ενός νέου οδικού χάρτη του ο FDA και μιας παγκόσμιας συμμαχίας επιστημόνων και βιομηχανικών εταίρων. Το Foundation for the National Institutes of Health (FNIH) ετοιμάζεται να παρουσιάσει τα πρώτα concepts για την επικύρωση και την πιστοποίηση των New Approach Methodologies (NAMs), τα οποία θα εξελιχθούν σε έργα απόδειξης-εφαρμογής με τελικό στόχο την ταχύτερη πρόσβαση των ασθενών σε νέες θεραπείες.

Οι NAMs περιλαμβάνουν εργαστηριακές (in vitro, in chemico) ή υπολογιστικές (in silico) προσεγγίσεις που εισάγουν νέα, ανθρωποκεντρικά μοντέλα βιοϊατρικής έρευνας, ικανά να μετασχηματίσουν τη βασική, μεταφραστική και κλινική επιστήμη.

Η ωρίμανση των NAMs και η επιτάχυνση από τον FDA

Παρότι οι NAMs αναπτύσσονται εδώ και πάνω από μία δεκαετία, το 2025 χαρακτηρίζεται από θεαματική ωρίμανση. Η Stacey Adam, αντιπρόεδρος του FNIH, εξηγεί ότι πολλοί οργανισμοί είχαν ήδη επενδύσει σε in vitro τεχνολογίες, όμως οι ρυθμιστικές αρχές απαιτούν επαρκή τεκμηρίωση πριν αποδεχθούν ένα νέο μοντέλο.

Η κατάσταση άλλαξε με τη δημοσίευση από τον FDA του Roadmap to Reducing Animal Testing in Preclinical Safety Studies, που υιοθετεί μια στρατηγική, βηματική μετάβαση σε επιστημονικά τεκμηριωμένες NAMs, όπως τα organ-on-a-chip, η υπολογιστική τοξικολογία και τα προηγμένα κυτταρικά συστήματα.

Στόχος του οδικού χάρτη είναι η ενίσχυση της προβλεπτικής ακρίβειας, η μείωση της χρήσης ζώων και η γρήγορη υιοθέτηση ανθρώπινων μοντέλων μέσω συνεργασίας με φορείς όπως τα NIH, το EPA και το Veterans Administration στο πλαίσιο του ICCVAM.

Ο ρόλος της βιομηχανίας και η πρόκληση της «πρωτιάς»

Οι φαρμακευτικές εταιρείες σταθμίζουν προσεκτικά το εάν πρέπει να είναι οι πρώτες που θα υποβάλουν δεδομένα NAMs για ρυθμιστική έγκριση. Οι μεγάλες εταιρείες διαθέτουν μεγαλύτερη ευελιξία: μπορούν να «τρέχουν» πιλοτικά προγράμματα, να δοκιμάζουν organ-on-a-chip συστήματα και να τα ενσωματώνουν στα ερευνητικά τους pipelines.

Αντίθετα, πολλές βιοτεχνολογικές start-up αναρωτιούνται εάν αυτή η μετάβαση σημαίνει ότι μπορούν να παρακάμψουν ορισμένες παραδοσιακές μελέτες τοξικότητας. Το ερώτημα «Μπορούμε να κινηθούμε γρηγορότερα χωρίς δοκιμές σε ζώα;» παραμένει κεντρικό.

Το Validation Qualification Network και το νέο οικοσύστημα δεδομένων

Η FNIH και τα NIH σχεδιάζουν το Validation Qualification Network (VQN), το οποίο θα καθορίσει τις προδιαγραφές επικύρωσης, τις διαδικασίες αξιολόγησης και τα κοινά δεδομένα που απαιτούνται για την ευρεία αποδοχή των NAMs.

Συνολικά συμμετέχουν 15 ομοσπονδιακές υπηρεσίες, πάνω από 40 εταιρείες και οργανισμοί, μεγάλοι επιστημονικοί φορείς, ευρωπαϊκές και ασιατικές ρυθμιστικές αρχές.

Στο πλαίσιο του VQN αναπτύσσονται:

• shared data elements

• ενοποιημένες πρακτικές αναφοράς

• ένα searchable NAMs database με την κατάσταση επικύρωσης κάθε μεθόδου

Αυτό το περιβάλλον ενισχύει τη διαφάνεια και επιταχύνει την εναρμόνιση.

Η επιστημονική λογική πίσω από την αλλαγή

Τα παραδοσιακά ζωικά μοντέλα τοξικότητας είναι χρονοβόρα και συχνά ανεπαρκή στην πρόβλεψη ανθρώπινων αποκρίσεων. Οι NAMs, όπως τα microphysiological systems, μπορούν να παράγουν δεδομένα μέσα σε ημέρες αντί για μήνες.

Κλάδοι όπως η ηπατική και καρδιακή τοξικότητα εμφανίζουν τα υψηλότερα επίπεδα εφαρμογής, ενώ αναδύονται νέες δυνατότητες σε νευρολογικές και οφθαλμολογικές εφαρμογές.

Στην ογκολογία, οι organoids και τα multicellular chips χρησιμοποιούνται ευρέως σε personalized medicine, επιτρέποντας δοκιμές φαρμάκων σε υλικό που προέρχεται από τον ίδιο τον ασθενή.

Από τα αντισώματα στις νέες χημικές οντότητες

Ο οδικός χάρτης προτείνει ως πρώτο βήμα τη μείωση της χρήσης ζώων στις μελέτες ασφάλειας μονοκλωνικών αντισωμάτων, λόγω της προβλεψιμότητάς τους. Στη συνέχεια, η προσέγγιση θα επεκταθεί σε βιολογικά και μικρά μόρια.

Η κρίσιμη σημασία της επικύρωσης

Για να υιοθετηθούν οι NAMs σε ρυθμιστικά submissions, απαιτείται:

• ισχυρή τεχνική επικύρωση

• αναπαραγωγιμότητα σε πολλά εργαστήρια

• τυποποίηση παραμέτρων

• δεδομένα που ευθυγραμμίζονται με ζωικά και ανθρώπινα αποτελέσματα

Η έλλειψη τυποποίησης αποτελεί ακόμη σημαντικό εμπόδιο: διαφορετικά εργαστήρια μπορεί να χρησιμοποιούν ελαφρώς διαφορετικές τεχνικές στα ίδια organ-on-a-chip μοντέλα.

Διεθνής σύγκλιση και το μέλλον

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Αυστραλία έχουν ήδη υιοθετήσει πιο ανοικτές στάσεις απέναντι στις NAMs. Οι ΗΠΑ επιχειρούν τώρα να επιταχύνουν, συνδυάζοντας νέες μεθόδους με τεχνητή νοημοσύνη και in silico μοντέλα.

Η πλήρης κατάργηση των δοκιμών σε ζώα δεν είναι ακόμη εφικτή, αλλά μια σημαντική μείωση φαίνεται απολύτως ρεαλιστική.

Πηγή: healthpharma.gr