Blog

Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με χρόνιες ελλείψεις αντιβιοτικών, που πλέον δεν είναι συγκυριακές αλλά δομικές.

Σύμφωνα με νέα μελέτη σε 16 ευρωπαϊκές χώρες, οι τιμές των ευρέως χρησιμοποιούμενων, εκτός πατέντας αντιβιοτικών έχουν μειωθεί κατά περίπου 10% από το 2020, ενώ το κόστος παραγωγής, εργασίας και ενέργειας έχει αυξηθεί άνω του 30%. Το αποτέλεσμα είναι ένα σύστημα τιμολόγησης που υπονομεύει την παραγωγή και την ασφάλεια εφοδιασμού σε ολόκληρη την ήπειρο.

Από συγκυριακές ελλείψεις σε συστημική απορρύθμιση

Οι ελλείψεις φαρμάκων έχουν μετατραπεί σε χρόνια πληγή για τα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την επαναλαμβανόμενη έλλειψη αμοξικιλλίνης στην Ιταλία καθ’ όλη τη διάρκεια του 2025. Νοσοκομεία δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν θεραπείες, γιατροί καταφεύγουν σε εναλλακτικά σκευάσματα και φαρμακοποιοί αντιμετωπίζουν κύματα πανικού από ασθενείς.

Αυτός ο φαύλος κύκλος οδηγεί τελικά στη χρήση πιο εξειδικευμένων αντιβιοτικών, που προορίζονται για ανθεκτικά στελέχη βακτηρίων — εντείνοντας μακροπρόθεσμα το πρόβλημα της αντοχής στα αντιβιοτικά.

Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Φαρμάκων (EMA) ανέφερε τον Σεπτέμβριο του 2025 ότι 136 φάρμακα βρίσκονται σε έλλειψη στην ΕΕ, εκ των οποίων 16 είναι κρίσιμα, όπως η αμοξικιλλίνη. Οι ελλείψεις δεν οφείλονται πλέον μόνο σε προβλήματα παραγωγής ή ελέγχου ποιότητας, αλλά σε βαθιές στρεβλώσεις της αγοράς που καθιστούν μη βιώσιμη την παραγωγή βασικών φαρμάκων.

Τα αίτια της κρίσης

Η μελέτη της New Angle, που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο, αποκαλύπτει την πραγματική έκταση του προβλήματος: σε 16 χώρες, οι τιμές των αντιβιοτικών μειώθηκαν κατά 10%, ενώ οι δαπάνες για παραγωγή και πρώτες ύλες αυξήθηκαν πάνω από 30%.

Το αλουμίνιο που χρησιμοποιείται στη συσκευασία αυξήθηκε κατά 40%, ενώ το κόστος συσκευασίας συνολικά ανέβηκε σχεδόν 25% από το 2020.

Αποτέλεσμα: 240 ανακλήσεις προϊόντων και 385 ελλείψεις σε αντιβιοτικά, αποκαλύπτοντας μια εκρηκτική ανισορροπία ανάμεσα στις ανάγκες δημόσιας υγείας και τις τιμολογιακές πολιτικές.

Η Ευρώπη υποτιμά τα φάρμακα που σώζουν ζωές

Η κρίση αυτή δεν είναι παροδική ούτε συνέπεια της πανδημίας. Είναι δομική αποτυχία πολιτικής. Τα εθνικά συστήματα αποζημίωσης επιμένουν να μειώνουν τιμές χρόνο με τον χρόνο, αγνοώντας τις αυξήσεις κόστους. Οι εταιρείες που αποσύρονται από την παραγωγή δύσκολα αντικαθίστανται, καθώς καμία νέα δεν θέλει να εισέλθει σε οικονομικά μη βιώσιμες αγορές.

Το αποτέλεσμα είναι μια αλυσίδα εφοδιασμού εύθραυστη και εξαρτώμενη από λίγους προμηθευτές, με τους ασθενείς, τους φαρμακοποιούς και τα νοσοκομεία να πληρώνουν το τίμημα.

Λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα

Η λύση, σύμφωνα με τον Adrian van den Hoven, Γενικό Διευθυντή του Medicines for Europe, δεν απαιτεί τεράστιους πόρους, αλλά πολιτική βούληση.

Οι τιμολογιακές πολιτικές πρέπει να ενσωματώσουν την αύξηση κόστους σε εργασία, ενέργεια και πρώτες ύλες, εξασφαλίζοντας ότι τα κρίσιμα φάρμακα δεν πωλούνται κάτω του κόστους παραγωγής.

Οι διαγωνισμοί πρέπει να ανταμείβουν τη σταθερότητα εφοδιασμού και όχι απλώς τη χαμηλότερη τιμή, ενώ η πολυβραβευτική προμήθεια (multi-award tendering) θα ενισχύσει τη διαφοροποίηση παραγωγής.

Η ευκαιρία του Critical Medicines Act

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το υπό συζήτηση Critical Medicines Act δίνει τη δυνατότητα να θεσπιστεί κοινό πλαίσιο για την ασφάλεια εφοδιασμού, εισάγοντας κριτήρια ανθεκτικότητας σε τιμολόγηση και προμήθειες.

Μέσα από αυτή τη μεταρρύθμιση, η ΕΕ μπορεί να θωρακίσει τα κράτη-μέλη απέναντι στις ελλείψεις, να προσελκύσει επενδύσεις στην ευρωπαϊκή παραγωγή και να ενισχύσει τη συνεργασία σε περιόδους κρίσεων.

Από τη λογική της εξοικονόμησης στη λογική της ασφάλειας

Για χρόνια, η Ευρώπη αντιμετώπιζε τα off-patent φάρμακα, που καλύπτουν 70% των συνταγογραφήσεων, αποκλειστικά ως πηγή εξοικονόμησης. Όμως το τίμημα της πολιτικής αυτής είναι η απώλεια ανθεκτικότητας.

Η μελέτη της New Angle λειτουργεί ως προειδοποίηση: Αν οι πολιτικές συνεχίσουν να πιέζουν τις τιμές κάτω από το όριο βιωσιμότητας, η Ευρώπη κινδυνεύει να στερηθεί τα φάρμακα που αποτελούν τον πυρήνα της σύγχρονης ιατρικής.

Τα αντιβιοτικά δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ο θεμέλιος λίθος που προστατεύει ασθενείς με καρκίνο, καθιστά τις χειρουργικές επεμβάσεις ασφαλείς και αποτρέπει απλές λοιμώξεις από το να γίνουν θανατηφόρες.

Η επιλογή είναι πλέον ξεκάθαρη: είτε διατηρούμε μια πολιτική αποτυχίας που υπονομεύει την πρόσβαση, είτε χτίζουμε ένα ανθεκτικό σύστημα που αποτιμά τη δημόσια υγεία με βάση την πραγματική της αξία.

Πηγή: healthpharma.gr