Blog

Ένα πλέγμα προτάσεων για την άμβλυνση του προβλήματος ελλείψεων φαρμάκων παρουσίασε η Ομοσπονδία Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδος, στη συνέντευξη τύπου.

Μία σειρά από προτάσεις για την αντιμετώπιση των ελλείψεων φαρμάκων κατέθεσαν ο Πρόεδρος της ΟΣΦΕ, Βασίλειος, Μπριρλιράκης, ο Αντιπρόεδρος, Αναστάσιος Τερζής και ο Γενικός Γραμματέας, Λευτέρης Μαρίνος κατά τη σημερινή συνέντευξη τύπου της Ομοσπονδίας. Παράλληλα, αναφέρθηκαν στις αιτίες του προβλήματος, στον αντίκτυπο του ενώ διατύπωσαν και ένα κοινό ορισμό.

Οι ελλείψεις φαρμάκων αποτελεί ένα πρόβλημα Δημόσιας Υγείας για το οποίο δεν υπάρχει ένας κοινός ορισμός. Ο κοινός αυτός ορισμός θα πρέπει να προέρχεται από τη μεριά του ασθενή. Έτσι, η ΟΣΦΕ διατύπωσε έναν δικό της  ορισμό για να υπάρχει καλύτερη κατανόηση του τι σημαίνει έλλειψη.

«Έλλειψη φαρμάκου είναι η αδυναμία του ασθενή να βρει το φάρμακο της επιλογής του στο φαρμακείο της επιλογής του ή στο φαρμακείο του νοσοκομείου που νοσηλεύεται, ως αποτέλεσμα παραγόντων πέρα από τον έλεγχο των φαρμακοποιών και των δομών, στις οποίες εργάζονται για χρονικό διάστημα που δυνητικά να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα, την ασφάλεια της φαρμακοθεραπείες ή ακόμα και την φαρμακευτική εμπειρία του ασθενή και φυσικά την έκβαση της υγείας του».

Αιτίες ελλείψεων φαρμάκων

Ο κ Μπιρλιρλακης τόνισε ότι οι αιτίες είναι πολλές και ότι το πρόβλημα των παράλληλων εξαγωγών δεν αποτελεί τον κύριο κορμό των ελλείψεων. Στις αιτίες συγκαταλέγονται:

• πολύ μικρός αριθμός πηγών που παράγουν δραστικές ουσίες λόγω παγκοσμιοποίησης
• πολύ μικρός αριθμός σημείων που παράγουν φάρμακα
• χαμηλές τιμές φαρμάκων
• συστήματα αυτόματης επιστροφή χρημάτων που οδηγούν σε μειωμένο δέλεαρ για τις φαρμακοβιομηχανίες στο να διατηρήσουν τα φάρμακα σε μία τοπική αγορά
• χρήση συστημάτων βελτιωμένης απόδοσης των κεφαλαίων από τις φαρμακοβιομηχανίες αλλά και από το χονδρεμπόριο, όπου γίνεται προσπάθεια να ελαχιστοποιήσουν τα αποθέματά τους ώστε να μπορέσουν
• να αποδεσμεύσουν κεφάλαια για άλλες εργασίες
• απροσδόκητη αύξηση ζήτησης
• φυσικές καταστροφές
• επιδημίες/πανδημίες
• παράλληλο εμπόριο

Το μεγαλύτερο βάρος της ελλείψεως φαρμάκων πέφτει στους ασθενείς

Ο κ. Μπιρλιράκης τόνισε ότι ο μεγαλύτερος αντίκτυπος από την έλλειψη φαρμάκων επιβαρύνουν τους ασθενείς. «Οι ασθενείς υφίστανται το μεγαλύτερο πρόβλημα. Είναι οι ασθενείς αυτοί οι οποίοι μπορεί να χρειαστεί να περιμένουν για να πάρουν το φάρμακό τους. Οι ασθενείς οι οποίοι μπορεί να χρειαστεί να αλλάξουν ή ακόμα και να διακόψουν τη θεραπεία τους. Μπορεί να χρειαστεί να τρέχουν από φαρμακείο σε φαρμακείο για να βρουν τη θεραπεία τους», είπε χαρακτηριστικά.

Ο αντίκτυπος, όμως, επεκτείνεται και στους υπόλοιπους κρίκους της αλυσίδας, όπως οι:

• φαρμακοποιοί: αγωνιούν για τους ασθενείς και αισθάνονται άβολα γιατί δε γνωρίζουν την πραγματική αιτία της έλλειψης ενώ συχνά μπορεί να δημιουργηθούν εντάσεις ανάμεσα στον ασθενή και τον φαρμακοποιό
• γιατροί: δεν μπορούν να κάνουν χρήση της πιο κατάλληλης θεραπείας ενώ χάνουν μεγάλο χρόνο από την εργασία τους για να αναζητήσουν το φάρμακο που υπάρχει σε επάρκεια
• φαρμακαποθήκες: αγωνία για την αδυναμία εξυπηρέτηση αναγκών των μελών (συνεταιρισμούς) ή των πελατών (ιδιωτικές φαρμακαποθήκες).

Οι προτάσεις της ΟΣΦΕ για τις ελλείψεις φαρμάκων

Ο Αντιπρόεδρος της ΟΣΦΕ, Αναστάσιος Τερζής, απαρίθμησε μία σειρά προτάσεων και λύσεων που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν για την άμβλυνση του προβλήματος της έλλειψης φαρμάκων. Η πρώτη λύση έχει να κάνει με την ενημέρωση και την εκπαίδευση των ασθενών για την ύπαρξη εναλλακτικών θεραπειών, που είναι εξίσου ασφαλείς και αποτελεσματικές. Αυτό βέβαια, δεν ισχύει για όλα τα φάρμακα.

Μία δεύτερη πρόταση αφορά την ενίσχυση της δυνατότητας των φαρμακοποιών σε περίπτωση έλλειψης ενός φαρμάκου, να υποκαθίσταται με κάποιο ισοδύναμο. Αυτό συμβαίνει και σήμερα καθώς η συνταγογράφηση από τους γιατρούς γίνεται με βάση τη δραστική ουσία και όχι την εμπορική ονομασία. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι περιορισμοί που θα πρέπει να άρει το σύστημα. «Για παράδειγμα, αν το υποκατάστατο δεν έχει ακριβώς την ίδια συσκευασία με το φάρμακο που συνταγογράφησε ο γιατρός δεν μπορεί να γίνει η αντικατάσταση. Δε μπορείς για παράδειγμα, να αντικαταστήσεις μία συσκευασία με 28 χάπια με δύο άλλες με 14 χάπια η κάθε μια» ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Τερζής.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτές οι αντικαταστάσεις θα μπορούσαν να γίνονται με ή χωρίς τη συναίνεση του γιατρού που συνταγογραφεί, όπως στο παράδειγμα των χαπιών.

Τρίτον, προτείνεται η ενίσχυση της δυνατότητας των φαρμακείων να δημιουργούν σήμα πιθανής έλλειψης φαρμάκων για το οποίο θα ενημερώνονται όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Έτσι, θα έπρεπε κατά την εκτέλεση της συνταγής όταν ένα φάρμακο δεν υπάρχει και ο φαρμακοποίος αναφέρει ότι δεν υπάρχει για λόγους πιθανής έλλειψης, αυτό να δημιουργεί ένα σήμα στο σύστημα. Αυτή η πληροροφία πρέπει να διαμοιράζεται στον ΕΟΦ αλλά και στους συνταγογράφους ιατρούς.

Τέταρτον, ειδικά για τα φάρμακα που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα ελλείψεων, να καταχωρούνται τα φάρμακα τα οποία χορηγούνται από τα φαρμακεία στους ασθενείς και να ενημερώνεται ο ΕΟΦ με βάση τον μοναδικό κωδικό που έχουν. Έτσι, θα ακυρώνεται ο κωδικός αυτού του φαρμάκου που δόθηκε στον ασθενή και δε θα επιτρέπεται το συγκεκριμένο φάρμακο να διατεθεί για παράλληλη εξαγωγή. Με αυτόν τον τρόπο, δε θα μπορούν επιτήδειοι (ψευδοασθενείς) να προμηθεύονται φάρμακα από τα φαρμακεία και να τα χρησιμοποιήσουν για εξαγωγή.

Μία ακόμη πρόταση αφορά τη συγκεκριμενοποίηση της υποχρέωσης Δημόσιας Υπηρεσίας. Σύμφωνα με την ΚΥΑ του 2013, η «Υποχρέωση Δημόσιας Υπηρεσίας είναι η υποχρέωση που επιβάλλεται στους χονδρεμπόρους να διαθέτουν μονίμως ένα σύνολο φαρμάκων καταλλήλων για την κάλυψη των απαιτήσεων μία γεωγραφικά καθορισμένης περιοχής και για την εξασφάλισης της παράδοσης των απαιτούμενων προμηθειών σε πολύ σύντομα χρονικά διαστήματα σε όλη την έκταση της περιοχής».

«Αυτή η ΚΥΑ είναι αρκετά ασαφής και δεν επισύρει δραστικές συνέπειες για όποιον δεν το κάνει» σχολίασε ο κ. Τερζής.

Πρόσθεσε ότι θα μπορούσε να συγκεκριμενοποιηθεί η συγκεκριμένη σκέψη ως ακολούθως: «Θα πρέπει η φαρμακοποθήκη να κοινοποιήσει στον ΕΟΦ τις περιφέρειες που εξυπηρετεί, να διαθέτει στο απόθεμα της άνω του 90% των φαρμάκων που διακινούνται στα φαρμακεία της περιοχής. Επίσης θα πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον ένα τεμάχιο από κάθε κωδικό και η αξία του αποθέματος να είναι τουλάχιστον 450.000 ευρώ η μεγαλύτερη. Τέλος θα πρέπει η φαρμακαποθήκη να είναι σε θέση να παραδώσει φάρμακα στα φαρμακεία της κοινότητας που εξυπηρετεί εντός μίας εργάσιμης μέρας αν πρόκειται για ηπειρωτική χώρα ή 2 εργασίμων ημερών αν πρόκειται για μεταφορά φαρμάκων σε κάποιο νησί.

Έκτο, μία ακόμα πρόταση που θα μπορούσε να βοηθήσει τη φαρμακοβιομηχανία να άρει τις επιφυλάξεις όσον αφορά φάρμακα προς εξαγωγή είναι η διασφάλιση της ικανοποίησης της τοπικής ζήτησης. Ένας χονδρέμπορος, δηλαδή, να έχει τη δυνατότητα να αναζητήσει από τον ΚΑΚ ποσότητες συγκεκριμένων κωδικών, λέγοντας ότι αυτές προορίζονται αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση φαρμακείων της περιοχής και δεν πρόκειται να εξαχθούν. Επίσης, προτείνεται να μην χρειάζεται να παράσχει αποδεικτικά στοιχεία γι αυτό αλλά σε περίπτωση που ο ΕΟΦ ή η εταιρεία θελήσει να βεβαιωθεί ότι οι συγκεκριμένοι κωδικοί διατέθηκαν σε φαρμακεία, να μπορεί να το κάνει.

Μία ακόμη πρόταση αφορά την ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου χονδρικής πώλησης φαρμάκων. Αναλυτικότερα, προτείνεται το ετήσιο ποσοστό πωλήσεων των φαρμάκων σε αξίες και τεμάχια προς τα φαρμακεία της Επικρατείας να είναι μεγαλύτερο του 75% των συνολικών ετήσιων πωλήσεων φαρμάκων σε αξία και τεμάχια. Ένα περιθώριο 25% επιτρέπει τις νόμιμες παράλληλες εξαγωγές καθώς και τις κοινές αγορές μεταξύ φαρμακαποθηκών, οι οποίες γίνονται για εμπορικούς λόγους. Από το ποσοστό αυτό θα πρέπει να εξαιρεθεί οποιαδήποτε συναλλαγή μεταξύ θυγατρικών εταιρειών

Επιπλέον, προτείνεται η απαγόρευσή σε φυσικό η νομικό πρόσωπο που είναι μέτοχος ή συμμετέχει στη διοίκηση μίας φαρμακαποθήκης και της οποίας έχει ανακληθεί η άδεια χονδρικής πώλησης προσωρινα ή έχει ανασταλεί δικαστικά η εν λόγω ανάκληση, να συμμετέχει στη δημιουργία άλλης φαρμακαποθήκης μέχρι να διευθετηθεί οριστικά η υπόθεση. Με λίγα λόγια, άτομα που βρίσκονται υπό έρευνα για τη μη ορθή εφαρμογή της φαρμακευτικής νομοθεσίας, να μην μπορούν να δημιουργήσουν άλλη φαρμακαποθήκη. Επίσης, για όσους έχουν οριστικά και αμετάκλητα έχει ανακληθεί η άδεια χονδρικής πώλησης για παράβαση της φαρμακευτικη νομοθεσείας, προτείνεται να απαγορεύεται η συμμετοχή σε άλλη φαρμακαποθήκης για 5 χρόνια.

«Σημαντικό ρόλο για την αύξηση του ποιοτικού ρόλου των φαρμακαποθηκών είναι η ανάγκη κατανόησης της σημασίας αύξησης των κερδών τους. Αυτό δικαιολογείται τόσο από τις αυξημένες υποχρεώσεις δημόσιας υπηρεσίας όσο και από την αποδεδειγμένη και υποχρεωτική συμβολή στους σχεδιασμούς ανταπόκρισης έκτακτων αναγκών, όπως συνέβη με την πανδημία» ανέφερε ο κ. Μπιρλιράκης.

H κρίσιμης σημασίας δημιουργίας πλατφόρμας παρακολούθησης ελλείψεων φαρμάκων.

Στη συνέχεια, ο Πρόεδρος της ΟΣΦΕ πρότεινε τη δημιουργία 3 πλατφόρμων για την παρακολούθηση ελλείψεως φαρμάκων. Αναλυτικότερα πρότεινε τη:

• δημιουργία πλατφόρμας παρακολούθησης φαρμακευτικού αποθέματος, όπου θα πρέπει οι κρίκοι της φαρμακευτικής αλυσίδας να δηλώνουν τα αποθέματά τους
• δημιουργία πλατφόρμας παρακολούθησης των ελλείψεων, όπου όλοι οι κρίκοι (φαρμακοβιομηχανία, φαρμακοπθήκες, φαρμακοποιί, συνταγογραφους γιατρούς, ασθενείς) θα μπορούν να αναφέρουν πιθανές ελλείψεις.
• δημιουργία πλατφόρμας παρακολούθησης παράλληλων εξαγωγών. Θα καταχωρούνται οι μοναδικοί κωδικοί για κάθε τεμάχιο που εξάγεται για να ξέρει το κοινό ποια φάρμακα έχουν εξαχθεί. Οι χοδρέμποροι που κάνουν εξαγωγές θα πρέπει να αποδεικνύουν ότι τα διακινούμενα προς το εξωτερικό φάρμακα προέρχονται από άλλους χονδρέμπορους και φαρμακευτικές εταιρείες και δεν προέρχονται από «ψευδοασθενείς».

Με τη σειρά του, ο Γενικός Γραμματέας της ΟΣΦΕ, Λευτέρης Μαρίνος, πραγματοποίησε τις εξής προτάσεις:

Η πρώτη πρόταση αφορά το απόθεμα των φαρμακευτικών εταιρειών, για να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο για τον απρόσκοπτο εφοδιασμό της αγοράς όσο και για τη δημιουργία προειδοποιήσεων για επερχόμενες ελλείψεις. Επομένως, για να εξασφαλιστεί η επάρκεια της αγοράς, εκτιμάται ότι ένα απόθεμα φαρμάκων τουλάχιστον 3 μηνών ανά κωδικό, το οποίο θα υπολογίζεται σε σχέση με τις αντίστοιχες πωλήσεις του αμέσως προηγούμενου έτους, προσθέτοντας όμως κατά περίπτωση την αυξανόμενη ή την εκτιμώμενη αύξηση της ζήτησης, είναι πιθανόν να μπορέσει να εξασφαλίσει τον εφοδιασμό της αγοράς.

Σε οποιαδήποτε περίπτωση, όταν αυτό πέφτει κάτω από το 50% και η εταιρεία δηλώνει αδυναμία αναπλήρωσης του αποθέματος αυτού, θα πρέπει να ενημερώνεται ο εποπτικός φορέας. Αυτός με τη σειρά του θα πρέπει να ενεργοποιεί μηχανισμούς αποκατάστασης της υπάρχουσας έλλειψης ή μηχανισμούς αποτροπής της επικείμενης έλλειψης. Ο ΕΟΦ, δηλαδή, θα μπορούσε να ενεργοποιήσει μηχανισμούς τόσο από τη μεριά προσφοράς φαρμάκων όσο και από αυτήν της ζήτησης.

Η σημασία ενίσχυσης του ΕΟΦ

Ο κ. Μαρίνος, στάθηκε επίσης στην ενίσχυση του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων σε δύο επίπεδα για να μπορεί να επιτελέσει περισσότερες λειτουργίες ως εποπτικός φορέας:

• ενίσχυση ανθρώπινου δυναμικού
• ψηφιοποίηση διαδικασίας συλλογής, αποθήκευσης και ελέγχου των στοιχείων που συλλέγει ο εποπτικός φορέας αλλά και χρήση κάθε προηγμένου τεχνολογικού μέσου για την ανίχνευση όλων των τάσεων και την εξαγωγή συμπερασμάτων για τη φαρμακευτική αγορά.

Αυτά προϋποθέτουν πόρους και γι αυτό το κράτος χρειάζεται να επενδύσει για την καλύτερη λειτουργία του εποπτικού φορέα.

Επιπλέον, ο κ Μαρίνος πρότεινε τη δημιουργία μίας μόνιμης Επιτροπής Ελλείψεων φαρμάκου με σκοπό τον εντοπισμό, την πρόβλεψη, τη διαχείριση προβλημάτων που προκύπτουν και την κατάθεση προτάσεων.

Η Επιτροπή αυτή πρέπει να τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υγείας και στην οποία θα πρέπει να συμμετέχουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Συγκεκριμένα, θα πρέπει επικεφαλής να είναι Ο ΕΟΦ και να συμμετέχουν οι Ενώσεις Ασθενών, ο ΠΦΣ, η Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοποιών, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φαρμακοποθηκαρίων, ο ΣΦΕΕ, ο ΙΦΕΤ καθώς και εκπρόσωποι ιατρικών φορέων.

Η τελευταία πρόταση αφορά την αλληλεγγύη ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε.. «Είναι εξαιρετικά δύσκολο να περιοριστεί αποτελεσματικά το πρόβλημα των ελλείψεων φαρμάκων χωρίς τη συνεργασία και τη κοινή δράση στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη συμμετοχή πολλών ενδιαφερόμενων μερών, συμπεριλαμβανομένων και των ρυθμιστικών αρχών της βιομηχανίας» κατέληξε ο κ. Μαρίνος.