Blog

Το άρθρο αναφέρεται αρχικά στο “πρόσφατο παρελθόν” και πώς επέδρασε η πρόσφατη πανδημία. Οι κυβερνήσεις επέβαλαν lockdown με σκοπό να κερδίσουν χρόνο ώστε να ενισχύσουν, στο ενδιάμεσο, τα νοσοκομεία τους. Ωστόσο, νέες μονάδες που αποκτήθηκαν ή ενισχύθηκαν έμειναν τελικά αναξιοποίητες.

Ενδεικτικά, νοσοκομεία τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και τις ΗΠΑ απλώς κατέληξαν να κλείνουν έχοντας δεχτεί ελάχιστους ασθενείς. Αν και σήμερα ακούγονται ιστορίες με νοσοκομεία στην Κίνα που έχουν κατακλυστεί με ασθενείς, είναι νωρίς να πει κανείς αν πρόκειται για μεμονωμένες περιπτώσεις ή μια συστηματική αδυναμία.

Στα πρόθυρα κατάρρευσης

Σήμερα, όμως, τα συστήματα υγείας είναι στα πρόθυρα κατάρρευσης και μάλιστα περισσότερο σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη χρονική στιγμή από το ξέσπασμα της πανδημίας. Ο Economist αναζήτησε στοιχεία και στατιστικά από χώρες, περιφέρειες και μεμονωμένα νοσοκομεία, για να ταυτοποιήσει τα αίτια. Φαίνεται, λοιπόν, πως ασθενείς, γιατροί και νοσηλευτές βιώνουν για πρώτη φορά τις βάναυσες συνέπειες της πανδημίας.

Στην Βρετανία είναι διαθέσιμα υψηλής ποιότητας δεδομένα. Το Εθνικό Σύστημα Υγείας είναι σε τραγική κατάσταση. Πριν από την πανδημία, ασθενής με ιατρικό πρόβλημα που απαιτούσε επείγουσα αντιμετώπιση (εγκεφαλικό επεισόδιο ή καρδιακή προσβολή) περίμενε κατά μέσο όρο 20 λεπτά για το ασθενοφόρο. Σήμερα περιμένει πάνω από μιάμιση ώρα.

Τον Σεπτέμβριο, η εταιρία δημοσκοπήσεων Ipsos δημοσίευσε μια παγκόσμια έρευνα που περιελάμβανε ερωτήματα για την ποιότητα του συστήματος υγείας σε 20 χώρες, όλες τους πλούσιες. Σε σύγκριση με το 2021, μειώθηκε σημαντικά το ποσοστό των πολιτών που θεωρούσε πως λάμβανε “καλές” ή “πολύ καλές” υπηρεσίες από το σύστημα υγείας της χώρας τους. Στη Βρετανία το ποσοστό αυτό μειώθηκε κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες. Στον Καναδά μειώθηκε κατά 10 και στην Ιταλία κατά 12.

Στην Ιταλία, τη χώρα, δηλαδή που έγινε μάρτυρας κάποιων από τις πιο τραγικές εικόνες που έφερε η πανδημία, τα πράγματα φαίνονται και πάλι πολύ άσχημα. Για έναν υπέρηχο μαστού μπορεί μια γυναίκα να χρειαστεί να περιμένει έως και 2 χρόνια.

Χρόνοι αναμονής

Δραματικές ιστορίες έχουν κατακλύσει τα διεθνή μέσα. Ακόμα και στην Αυστραλία, ο χρόνος που χρειάζεται για να μεταφερθεί κάποιος ασθενής στα επείγοντα έχει αυξηθεί κατακόρυφα σε σχέση με άλλες χρονιές. Το ίδιο ισχύει και για τον Καναδά όπου οι χρόνοι αναμονής έχουν φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ για την χώρα.

Ακόμα και οι πλουσιότερες χώρες είναι πλέον υπό πίεση. Σήμερα στην Ελβετία υπάρχουν λιγότερες διαθέσιμες κλίνες στις ΜΕΘ σε σχέση με την πανδημία. Αντίστοιχα προβλήματα αντιμετωπίζει και η Γερμανία.

Οι ΗΠΑ τα πάνε καλύτερα από τις περισσότερες χώρες, χάρη στα τεράστια ποσά που δαπανούν για το σύστημα υγείας τους. Και πάλι, όμως, για πρώτη φορά το ποσοστό πληρότητας ξεπέρασε για πρώτη φορά το 80%.

Η κατάρρευση των συστημάτων υγείας οδηγεί σε θανάτους που υπερβαίνουν τον αναμενόμενο μέσο όρο ανά έτος. Σε πολλές χώρες του πλούσιου κόσμου, το 2022 κατεγράφησαν περισσότεροι θάνατοι σε σχέση με το 2021, το έτος δηλαδή που χαρακτηρίστηκε από τα μεγάλα κύματα Covid. Ο αριθμός των θανάτων που καταγράφεται σήμερα στην Ευρώπη είναι υψηλότερος κατά 10% σε σχέση με τον αναμενόμενο. Η Γερμανία είναι εν μέσω ενός τεράστιου κύματος θνησιμότητας, με τους εβδομαδιαίους θανάτους να έχουν αυξηθεί κατά τουλάχιστον 10% από το Σεπτέμβριο, με μια αύξηση της τάξεως του 23% τον Δεκέμβριο.

Τι συμβαίνει τελικά;

Η ευθύνη για την κατάσταση πέφτει για άλλη μια φορά στους πολιτικούς χωρίς, όμως, πάντα να το αξίζουν. Τα αίτια που έχουν οδηγήσει στο χάος εμφανίζονται παντού και σίγουρα σχετίζονται με την πανδημία. Και ενδεχομένως να είναι έως και αδύνατο για τις κυβερνήσεις να τα αντιμετωπίσουν.

Φαίνεται πως το πρόβλημα δεν πηγάζει ούτε από την χρηματοδότηση των συστημάτων υγείας, αλλά ούτε και τον αριθμό των επαγγελματιών που απασχολούνται στον χώρο της υγείας. Άλλωστε, σήμερα περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ απασχολούνται παγκοσμίως σε επαγγέλματα υγείας. Μόνο στην ΕΕ, πάνω από 12 εκατομμύρια άνθρωποι απασχολούνται στον χώρο της υγείας, ενώ ο αριθμός στις ΗΠΑ των εργαζομένων στον χώρο της υγείας έχει φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ με 5,3 εκατομμύρια εργαζόμενους.

Το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι ο αριθμός των εργαζόμενων αλλά το πόσο αποτελεσματικά εργάζονται αυτοί. Τα νοσοκομεία πλέον κάνουν πολύ λιγότερα, έχοντας περισσότερους εργαζόμενους. Ακόμα και τα πρωτόκολλα που είναι ακόμα σε εφαρμογή σχετικά με το τί υποχρεούται να κάνει ένας εργαζόμενος που προσέφερε τις υπηρεσίες του σε έναν ασθενή με Covid προκαλούν τρομερές καθυστερήσεις. Ενώ ακόμα και ο διαχωρισμός ανάμεσα στους ασθενείς που πάσχουν από Covid και όλους τους υπόλοιπους ασθενείς δημιουργεί επιπλέον προβλήματα.

Επίπεδα εξουθένωσης

Εν τω μεταξύ, το προσωπικό του κλάδου της υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο είναι κυριολεκτικά εξαντλημένο, με τις μετρήσεις να επιδεικνύουν πραγματικά επίπεδα εξουθένωσης. Με την κούραση που κουβαλούν από την περίοδο της πανδημίας, είναι απολύτως φυσιολογικό να αποφεύγουν πλέον να δώσουν το “κάτι παραπάνω” είτε αυτό σημαίνει να μείνουν πίσω για να συμπληρώσουν τα γραφειοκρατικά έντυπα είτε να βοηθήσουν το συνάδελφο τους.

Ωστόσο, ακόμα και αυτή η εξάντληση του προσωπικού των συστημάτων υγείας δεν είναι ικανή να δικαιολογήσει το χάος που επικρατεί. Αυτό, όμως, εξηγείται από την έκρηξη στην ζήτηση. Εξερχόμενη από την πανδημία, η ανθρωπότητα χρειάζεται περισσότερες υπηρεσίες υγείας από ποτέ. Άλλωστε περάσαμε όλοι μας δύο χρόνια κατά τα οποία σχεδόν δεν εκτεθήκαμε καθόλου σε ιούς. Το αποτέλεσμα; Όσοι γνωρίζετε σήμερα έχουν γρίπη!

Διαγνωστικές εξετάσεις

Ένας εξίσου σημαντικός παράγοντας που εξηγεί την έκρηξη που σημειώνεται στη ζήτηση είναι το γεγονός πως για δύο χρόνια οι πολίτες έπαψαν να πηγαίνουν στα νοσοκομεία για διαγνωστικές εξετάσεις είτε επειδή φοβόντουσαν μήπως κολλήσουν είτε επειδή αυτά που δεν μπορούσαν να τους εξυπηρετήσουν. Το αποτέλεσμα; Στην Ιταλία, οι διαγνώσεις καρκίνου το 2020 μειώθηκαν κατά 40% σε σχέση με το 2018 – 2019. Ταυτόχρονα, οι λίστες αναμονής στο Εθνικό Σύστημα Υγείας του ΗΒ αυξήθηκαν γεγονός που σημαίνει πως όταν οι ασθενείς τελικά εξυπηρετηθούν θα απορροφήσουν περισσότερους πόρους.

Με όλα τα παραπάνω δεδομένα και φαινόμενα, σήμερα οι πολίτες νιώθουν πως οι χώρες τους καταρρέουν. Σταδιακά ο φόρτος εργασίας που έφεραν οι συνθήκες της πανδημίας στα νοσοκομεία θα αντιμετωπιστεί. Ωστόσο, έχει κορυφωθεί η έξαρση των αναπνευστικών ιών σε ενήλικες και παιδιά. Μπορεί η προσπάθεια που κατέβαλαν τα συστήματα υγείας να ήταν τεράστια, αλλά με τον πληθυσμό παγκοσμίως να γηράσκει και την απειλή της πανδημίας να είναι παρούσα ακόμα, μπορεί πλέον τα συστήματα υγείας που είχαμε συνηθίσει στο παρελθόν να είναι χαρακτηριστικά μιας άλλης, χρυσής εποχής.