Blog

Από τον Νοέμβριο του 2021 έχουν περάσει πέντε μήνες. Ωστόσο και παρά το γεγονός ότι στο αμέσως προηγούμενο συνέδριο τους οι νοσοκομειακοί φαρμακοποιοί είχαν νιώσει κάποια αισιοδοξία για το γεγονός ότι η πολιτεία διά των εκπροσώπων της είχε ακούσει τα προβλήματά τους και είχε εκφραστεί θετικά για την επίλυσή τους , μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα.

Η κ. Δέσποινα Μακριδάκη, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων (ΠΕΦΝΙ) και μέλος Δ.Σ. της European Association of Hospital Pharmacists (EAHP) μιλώντας –για μία ακόμη φορά  στο DailyPharmaNews με αφορμή το 13ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νοσοκομειακών Φαρμακοποιών (14 -17 Απριλίου) που πραγματοποιήθηκε υβριδικά -με φυσική παρουσία στη Θεσσαλονίκη & ταυτόχρονη διαδικτυακή μετάδοση- με θέμα «Όραμα, Στοχοθεσία και Προκλήσεις για τους Νοσοκομειακούς Φαρμακοποιούς στη μετα-COVID Εποχή», ξετυλίγει τα πιθανά αίτια που υπάρχουν πίσω από αυτό το γεγονός τονίζοντας ότι αυτή τη φορά περιμένει ότι «θα υπάρξει αναφορά θετικών εξελίξεων που θα αφορούν τον κλάδο μας» . 

Κυρία Μακριδάκη, αυτό που είπατε στον χαιρετισμό σας για το Συνέδριο είναι ότι θα προσπαθούσατε να συζητήσετε και να βγάλετε κάποια διδάγματα από την εμπειρία της πανδημία και να τα αξιοποιήσετε στη συνέχεια για το καλό του χώρου. Μπορείτε να αναφερθείτε σε κάποια από αυτά;

Καταρχήν το πρώτο συμπέρασμα που έχει προκύψει από όλη αυτήν την εμπειρία είναι το πόσο απροετοίμαστος είναι κάποιος σε αυτό που περιμένει ή που δεν περιμένει να του συμβεί –γιατί πολλές φορές υπάρχουν κάποιοι σχεδιασμοί αλλά το θεωρητικό από το πρακτικό κομμάτι απέχουν πολλές φορές πάρα πολύ. Άρα το πρώτο πράγμα που θα προσπαθήσουμε να κάνουμε είναι να καταγράψουμε όλη αυτήν την κατάσταση και να δούμε τελικά πόσο προετοιμασμένοι ήμασταν και σαν άνθρωποι και σαν επαγγελματίες αλλά και σαν σύστημα, πόσο γρήγορα αντιδράσαμε σε κάποια πράγματα. Να δούμε εάν ανταποκριθήκαμε γρήγορα, με καλούς ρυθμούς και με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα στις προκλήσεις που έφερε η πανδημία. Επίσης θέλουμε να δούμε όλο αυτό το τούνελ που περάσαμε με πάρα πολλά προβλήματα και σε πολύ δύσκολες περιόδους γενικότερα τελικά εάν μας βοήθησε να εκπαιδευτούμε σε κάποια πράγματα ώστε να είμαστε έτοιμοι για τα επόμενα βήματα, γιατί η κρίση δεν είναι μία πανδημία, μία χολέρα, ένας πόλεμος. Κρίση είναι και η έλλειψη κάποιων δυνατοτήτων σε ανθρώπινο δυναμικό, σε υλικά μέσα, τεχνογνωσία κτλ. Το θέμα λοιπόν είναι πόσο προετοιμάζεσαι να αντιμετωπίζεις τέτοιες καταστάσεις. Αυτό που λέμε risk assessment management, όπου αξιολογούμε την επικινδυνότητα των πραγμάτων και μετρούμε, ζυγιάζουμε πόσο εμείς και τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε είναι ικανά ώστε να ανταπεξέλθουμε με επιτυχία στην αντιμετώπιση μίας κρίσης.

Κατά τη διάρκεια του προηγούμενου ετήσιου συνεδρίου της ΠΕΦΝΙ είχατε θέσει ορισμένα ζητήματα που απασχολούν τον κλάδο στους εκπροσώπους της πολιτείας καλώντας τους να βοηθήσουν για να υπάρξουν λύσεις. Από τότε μέχρι σήμερα υπήρξαν κάποιες λύσεις;

Αν και το προηγούμενο συνέδριο μας στα Ιωάννινα έγινε τον Νοέμβριο, δεν έχει περάσει ένας χρόνος, θα πω ότι παρόλα αυτά, δυστυχώς, δεν είδαμε να μπαίνει το νερό στο αυλάκι για να πούμε ότι κάποια πράγματα έστω δρομολογούνται.   Είναι δεδομένο ότι τίποτα δεν έχει αξιοποιηθεί, τίποτα δεν έχει αλλάξει ακόμα. Έχουμε πάρει κάποιες υποσχέσεις αλλά είμαστε ακόμη «στο μηδέν». Από την πλευρά του κράτους δεν βλέπουμε ακόμη τις ενέργειες που απαιτούνται για τη βελτίωση μιας κατάστασης, τον εκμοντερνισμό του επαγγέλματός μας, τη στελέχωση με φαρμακοποιούς και βοηθητικό προσωπικό των νοσοκομειακών φαρμακείων. Δεν λέμε ότι η πρώτη γραμμή δεν αποτελείται βασικά από τους συναδέλφους γιατρούς και νοσηλευτές, θεωρώ όμως δεδομένο ότι τίποτα δεν γίνεται χωρίς τα μετόπισθεν που συχνά είναι στην μπροστινή γραμμή χωρίς κανείς να το καταλαβαίνει, αφού πουθενά δεν αναφέρεται.

Το ξέρετε κι εσείς και βλέπω ότι γράφετε για τις ελλείψεις στο χώρο των κοινοτικών φαρμακείων, αυτή ωστόσο η σοβαρή κατάσταση δεν καταγράφεται σε αυτό το σημαντικό βαθμό στο νοσοκομειακό περιβάλλον και αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό γιατί έχουμε προβλέψει –οι φαρμακοποιοί προβλέπουν, έχουν αυτή τη λογική να δρομολογούν καταστάσεις και να φτιάχνουν μία στρατηγική- ώστε το νοσοκομείο να είναι καλυμμένο και οι ασθενείς να έχουν αυτά που πρέπει ακόμη και σε αυτή τη δύσκολη περίοδο –και θέλω να το τονίσω αυτό- γιατί δεν είναι πάντα προβλέψιμες οι ανάγκες.

Αυτή τη στιγμή έχουν γίνει έστω κάποια βήματα που να δείχνουν ότι κάποια από τα αιτήματά σας μπορούν να έχουν κάποια λύση; Όταν λέτε ότι «δεν έχει μπει το νερό στο αυλάκι» δεν γίνεται απολύτως κατανοητό το τι γίνεται.

Εννοώ ότι φαίνεται να υπάρχει μία θετική διάθεση να ακουμπήσουν θέματα δικά μας, δεν έχει γίνει όμως κάποια ενέργεια από πλευράς του κράτους που να αποδεικνύει το αντίθετο. Η δικαιολογία πάντα, όπως καταλαβαίνετε, είναι η πανδημία και τα καθημερινά προβλήματα λόγω αυτής που θα πρέπει κανείς να αντιμετωπίσει. Δυστυχώς αυτά που ζητάμε μένουν ακόμη στη συζήτηση.

Μετά από το συνέδριο του Νοεμβρίου του 2021 και τις υποσχέσεις που ακούστηκαν τότε για την επίλυση των προβλημάτων σας δεν υπήρξε κάτι άλλο;

Δεν υπήρξε τίποτε άλλο. Παρά τις οχλήσεις, τις προσπάθειες που έχουμε κάνει, τα χαρτιά που έχουμε στείλει. Για διάφορα θέματα. Και για θέματα ποιότητας όπως για παράδειγμα θέματα διαχείρισης των αντιβιοτικών και σε ό,τι αφορά τα καινούργια πληροφοριακά συστήματα και σε θέματα που αφορούν το σύνολο του νοσοκομείου και όχι μόνο της δικής μας καθημερινότητας. Παράλληλα αιτήματα για τη στελέχωση των νοσοκομειακών φαρμακείων και τη βασική μας διεκδίκηση να αναγνωριστεί η ειδικότητα της νοσοκομειακής φαρμακευτικής καθώς από αυτό θα εξαρτηθούν και πολλές διαδικασίες που συνεχίζουν να λιμνάζουν.

Επίσης προσπαθούμε να ενημερώνουμε για πράγματα που γίνονται στα νοσοκομεία της Ευρώπης και γενικότερα κάνουμε ό,τι μπορούμε προσπαθώντας να διατηρήσουμε μία ροή ενημέρωσης για τα θέματά μας προς το υπουργείο. Δυστυχώς δεν μας έχουν δώσει ακόμη το ραντεβού που χρειαζόμαστε για να συζητήσουμε κάποια πράγματα και διά ζώσης.

Γράφετε στο χαιρετισμό σας ότι «Με αίσθημα ευθύνης και προσήλωση στον ρόλο του, ο κλάδος μας απέδειξε στην κρίσιμη περίοδο της πανδημίας COVID-19-την ουσιαστική του συνεισφορά στο Σύστημα Υγείας & την κοινωνία συνολικά». Αυτό σημαίνει με βάση αυτά που είπατε μέχρι τώρα, ότι εσείς προσφέρατε αλλά τελικά η πολιτεία δεν φαίνεται να αναγνωρίζει αυτήν την προσφορά σας.

Δυστυχώς αυτό καταγράφεται. Άλλωστε καμία αναφορά δεν έχει γίνει για τον κλάδο μας και για την προσφορά του όλη αυτήν την περίοδο. Λένε «γιατροί, νοσηλευτές, διοικητικό προσωπικό και άλλοι…». Καταλάβατε; Κι εγώ θα πω σίγουρα υπάρχουν και άλλοι επαγγελματίες υγείας που συνεισέφεραν αυτή την περίοδο. Όμως θα πω ένα πράγμα. Τα φαρμακεία είναι οι καρδιές των νοσοκομείων διότι εκεί ακουμπάνε και τα εσωτερικά τμήματα, όλοι οι εσωτερικοί και εξωτερικοί ασθενείς, ακουμπά και η πολιτεία καθώς βοηθιέται με τα στατιστικά στοιχεία που παίρνει να αναπροσαρμόζει την πολιτική της για το φάρμακο σε σχέση με τη θεραπευτική προσέγγιση κλπ.

Άρα εάν σκεφτούμε τον αριθμό των φαρμακοποιών σε σχέση με τον αριθμό των νοσοκομείων που έχουμε και των μονάδων, εάν σκεφτούμε ότι τα δύο τελευταία χρόνια η δυνατότητα της άδειας ήταν απαγορευτική, εάν σκεφτούμε το burnout που έχουμε περάσει και παρόλα αυτά εμείς συνεχίζουμε να δουλεύουμε ακατάπαυστα υποστηρίζοντας το σύνολο των αναγκών για τους νοσηλευόμενους, εμβολιασμούς κτλ. νομίζω ότι είναι κατανοητό το παράπονο μας. Ότι θεσμικά κανείς δεν είπε μία κουβέντα γι’ αυτό, δεν μας συμπεριέλαβε σε κάποια αναφορά όλο αυτό το δύσκολο διάστημα της πανδημίας. Και διαχρονικά όμως η ίδια αντιμετώπιση καταγραφόταν πάντα. Ο ρόλος του φαρμακοποιού είναι πολυσχιδής και οι ανάγκες που καλούμαστε να ανταποκριθούμε πολυποίκιλες. Λειτουργούμε με απόλυτη αίσθηση καθήκοντος. Δυστυχώς όμως η υποστελέχωση του κλάδου έχει κάνει τη ζωή μας πολύπαθη.

Είστε ένας άνθρωπος αρκετά δυναμικός που αναδεικνύετε τα ζητήματα του κλάδου σας. Τι πιστεύετε ότι πηγαίνει λάθος;

Επειδή ο κλάδος μας είναι αριθμητικά μικρός μοιάζει ο καθένας μας να είναι και λίγο απομονωμένος. Δεν είμαστε ένας κλάδος με 10.000 άτομα που να βγουν και να μιλήσουν και να εκφραστούν. Ο καθένας αντιμετωπίζει μόνος του τα προβλήματα και είναι πιο δύσκολο να εκφραστεί αυτό συλλογικά.

Οι νοσοκομειακοί φαρμακοποιοί είμαστε γενικότερα επαγγελματίες με πολύ μικρή εκπροσώπηση στο σύνολο του προσωπικού κάθε νοσοκομείου. Διακόσοι πενήντα φαρμακοποιοί πρέπει να καλύψουμε το σύνολο των αναγκών όλων των νοσοκομείων της χώρας και όχι μόνο. Για παράδειγμα πρέπει να καλύψουμε τις ανάγκες ασθενών ειδικών ομάδων οι οποίες καλύπτονται κυρίως από δημόσιες νοσηλευτικές δομές αλλά και ένα σύνολο διοικητικών αναγκών για παροχή στοιχείων προαπαιτούμενων για τη λειτουργία των νοσοκομείων και του συστήματος υγείας.

Από την άλλη, εργαζόμενοι ο καθένας σε ένα νοσοκομείο, έχουμε να αντιμετωπίσουμε και τα τοπικά προβλήματα της καθημερινότητας. Όπως γίνεται λοιπόν αντιληπτό η προσωπική δουλειά όλων μας «χάνεται» στο πλήθος. Δυστυχώς διαχρονικά βλέπουμε να προπορεύονται, να προβάλλονται από τα ΜΜΕ τα θέματα επαγγελματικών ομάδων με μεγάλο πλήθος εργαζομένων. Θεωρούμε λοιπόν πολύ σημαντικό ότι είναι υποχρέωση, όχι μόνο της πολιτείας αλλά και αυτών που διαμορφώνουν και επηρεάζουν την κοινή γνώμη (ΜΜΕ) να ρίξουν περισσότερο τα φώτα και να ασχοληθούν πιο αναλυτικά με εκείνους τους επαγγελματίες υγείας που αθόρυβα αλλά ουσιαστικά αποτελούν διαχρονικό στήριγμα των συστημάτων υγείας. Και αναμφισβήτητα πρωταρχική θέση σε αυτήν την ομάδα κατέχουν οι νοσοκομειακοί φαρμακοποιοί.

Συμπληρωματικά θα ήθελα να κάνω και την επισήμανση ότι, όπως βλέπουμε, δυστυχώς σιγά – σιγά , όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη, το νοσοκομειακό περιβάλλον πηγαίνει λίγο πίσω σε προτεραιότητα σε σχέση με το κοινοτικό. Είναι κάτι που το συζητάμε και στο ευρωπαϊκό μας όργανο. Υπάρχει μία υποβάθμιση του νοσοκομειακού χώρου γενικότερα, όχι μόνο σε επίπεδο φαρμακοποιών αλλά σε σχέση με τους επαγγελματίες υγείας που είναι έξω από τα νοσοκομεία. Δεν ξέρω γιατί. Ίσως να αφορά το εμπορικό κομμάτι, το marketing.

Ίσως να έχει να κάνει και με μία γενικότερη στροφή στην πρόληψη σε μία λογική μείωσης των δαπανών υγείας…

Ναι, αλλά το εξωνοσοκομειακό κομμάτι αφορά το πριν και μετά μιας συνολικής υγειονομικής αντιμετώπισης με ενδιάμεσο το κομμάτι που αφορά τις νοσοκομειακές δομές. Γι’ αυτό επιμένω ότι οι επαγγελματίες υγείας του νοσοκομείου και βέβαια και οι νοσοκομειακοί φαρμακοποιοί οφείλουν και πρέπει να εμπλέκονται σε όλο το φάσμα της πολιτικής υγείας, κι όχι να περιορίζονται μόνο στους τοίχους του νοσοκομείου. Διότι, ξέρετε, η θεραπεία σε λίγο μπορεί να γίνεται εκτός των νοσοκομείων, σε μονάδες νοσηλείες, στο σπίτι κλπ. Θα πρέπει λοιπόν όπου εμπλέκονται και ασχολούνται με τους συγκεκριμένους ασθενείς να μπορούν να το κάνουν συνολικά, όντας μέλη της διεπιστημονικής ομάδας που παρακολουθεί το κάθε περιστατικό. Γι’ αυτό και πρέπει να υπάρχει η αναγκαία στελέχωση και σχετική εκπαίδευση.

Δίνοντας ένα επιπλέον στοιχείο εδώ θα ήθελα να αναφέρω ότι τους τελευταίους τρεις μήνες στο χώρο των νοσοκομειακών φαρμακοποιών πανελλαδικά έχουν συνταξιοδοτηθεί γύρω στους 12-14 συναδέλφους με προϋπηρεσία και εμπειρία 30-35 χρόνων. Αυτό από μόνο του καταδεικνύει την αποδυνάμωση του κλάδου και έρχεται ως συμπλήρωμα σε αυτά είπα νωρίτερα σε σχέση με τις δυσκολίες για τη διεκδίκηση των αιτημάτων μας.

Να πω επίσης ότι υπάρχει μεγάλη ανομοιογένεια από νοσοκομείο σε νοσοκομείο. Πρέπει να υπάρχει ένας κοινός τόπος δράσης, ένα κοινό εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους νέους συναδέλφους ώστε να μάθουν και ποιος είναι ο ρόλος τους και πως να τον υπηρετούν σωστά. Αυτά πρέπει να τα προνοήσει η πολιτεία. Μπορούμε να βοηθήσουμε σε αυτό, δεν μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας.

Στο φετινό συνέδριο περιμένετε και πάλι εκπροσώπους από την πολιτεία. Να φανταστούμε ότι θα είστε πιο αυστηροί μαζί τους;

Κοιτάξτε, δεν νομίζω ότι τίθεται θέμα αυστηρότητας .Προσπαθούμε για ένα καλύτερο αύριο για το κλάδο μας που άμεσα θα επηρεάσει κ τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών κ άρα το σύστημα υγείας κ τη κοινωνία. Κατανοείτε λοιπόν γιατί είμαστε και απαιτητικοί! Το θέμα όμως είναι ότι όσο και να απαιτείς, είσαι τελικά ένας κλάδος που μπορείς να επιβάλλεις;

Σας λέω και πάλι ότι ο αριθμός των εργαζομένων νοσοκομειακών φαρμακοποιών είναι μικρός.

Συνολικά πόσοι είστε;

Αυτή τη στιγμή είμαστε 302 εκ των οποίων 53-54 είναι επικουρικοί. Οπότε μιλάμε για τακτικό προσωπικό, δηλαδή διορισμένο μόνιμο προσωπικό περίπου 250 ατόμων. Και υπολογίστε ότι από αυτούς λιγότεροι από 150 έχουν περισσότερα από 15 χρόνια εργασίας. Αυτό από μόνο του λέει πολλά. Κι εάν πάμε κι ένα βήμα παραπέρα και στον αριθμό των φαρμακοποιών ανά νοσοκομείο θα δούμε ακόμη καλύτερα ποια είναι η κατάσταση. Εάν κάποιος εργάζεται μόνος του θα κάνει ό,τι μπορεί για να τα βγάλει πέρα. Δεν μπορούμε όμως να μιλάμε για ένα οργανωμένο νοσοκομειακό φαρμακείο με αρχή μέση και τέλος διαδικασιών εκεί που υπάρχει υποστελέχωση!! Προσπαθεί ένα άτομο να τα κάνει όλα μόνο του και απαιτούν πάρα πολλά πράγματα χωρίς να δίνουν βοήθεια, χωρίς να δίνουν την αναγκαία υποστήριξη σε βοηθητικό προσωπικό. Υπάρχουν συνάδελφοι μόνοι τους σε νοσοκομεία που δεν τους δίνουν χείρα βοηθείας και τους καλούν ακόμη να κάνουν και τους εργάτες!!!

Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν θα έπρεπε να αναδειχθούν οι κίνδυνοι και τα προβλήματα που δημιουργούνται για τη σωστή φαρμακευτική περίθαλψη των ασθενών;

Συμφωνώ απόλυτα μαζί σας. Ποιο είναι το θέμα; Το θέμα είναι ότι είμαστε δημόσιοι λειτουργοί κι ο καθένας δεν έχει πάντα τη δυνατότητα να προβάλλει την όποια κατάσταση αντιμετωπίζει.

Οι σύλλογοι των εργαζομένων των νοσοκομείων δεν αναφέρονται στα προβλήματα των νοσοκομειακών φαρμακοποιών;

Οι Σύλλογοι Εργαζομένων των νοσοκομείων κοιτούν περισσότερο τα προβλήματα που υπάρχουν σε αριθμητικά μεγαλύτερες ομάδες όπως π.χ. είναι οι νοσηλευτές και οι γιατροί.

Δεν εκπροσωπείστε κι εσείς;

Είμαστε μέλη όπως είναι όλοι οι εργαζόμενοι.

 Επομένως δεν θα έπρεπε να υπάρχει αναφορά και στα δικά σας προβλήματα;

Βλέπετε εσείς πουθενά να γίνεται αναφορά σε αυτά; Είμαστε μικρή ομάδα. Καταλάβατε;

 Επομένως δεν περνάνε τα προβλήματά σας προς τα έξω.

Δυστυχώς τα συνήθη προβλήματα που προβάλλονται είναι η έλλειψη νοσηλευτών, η έλλειψη γιατρών, η έλλειψη τραυματιοφορέων… Μέχρι εκεί. Εσείς διαβάζετε κάτι άλλο;

 Τελικά ο συνδικαλισμός έχει να κάνει μόνο με τον αριθμό των εργαζομένων και τη δύναμη που απορρέει εξ’ αυτού του αριθμού για κάθε κλάδο;

Είναι κατανοητό ότι όλοι εκλέγονται από τις ομάδες, όλοι από εκεί αντλούν τη δύναμή τους. Έτσι δεν είναι; Τελικά το πρόβλημα είναι ο μικρός αριθμός αυτών των εργαζομένων σε αυτό το χώρο (σ.σ. νοσοκομειακοί φαρμακοποιοί). Δυστυχώς δεν γίνεται αντιληπτή η σημαντικότητα και η ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουμε. Δυστυχώς!! Όταν είσαι όμως μόνος σου σ’ ένα νοσοκομείο με πόσα προβλήματα, με πόσα θεριά να παλέψεις; Ο άλλος πχ θα σου πει «άμα δεν μου δώσεις το φάρμακο αυτό θα σου κάνω αυτό». Ξέρετε υπάρχουν πάρα πολλοί δράκοι γύρω σου. Και στις περισσότερες περιπτώσεις έχεις μόνος σου να παλέψεις απέναντι σε όλα αυτά. Πόσα νοσοκομεία έχουν ικανή στελέχωση, 7-10 Νοσοκομειακούς Φαρμακοποιούς; Ο Ευαγγελισμός, το Λαϊκό, το Σωτηρία, ίσως το Πανεπιστημιακό του Ρίο, ίσως 1-2 νοσοκομεία στη Θεσσαλονίκη. Και είναι επαρκής ο αριθμός όταν οι αριθμοί στα αντίστοιχα ευρωπαϊκά νοσοκομεία είναι 60, 70 100 άτομα; Τι να πούμε για τα υπόλοιπα νοσοκομεία της χώρας όταν ο αριθμός των νοσοκομειακών φαρμακοποιών είναι τρεις, δύο, ένας, κανένας, ένας επικουρικός; Απλά ζητήστε ένα κατάλογο με τις εργασίες ενός νοσοκομειακού φαρμακείου και τις υποχρεώσεις ενός φαρμακοποιού κ θα δείτε για τι ακριβώς συζητάμε …

Αφενός λοιπόν δεν υπάρχει αυτή η ομοιογένεια για την οποία μιλήσαμε νωρίτερα, αφετέρου ο καθένας μόνος του μπορεί να μην έχει και τη δύναμη να το παλέψει γιατί στην καθημερινότητά του έχει να παλέψει για πάρα πολλά πράγματα. Τι να πρωτοκάνει και τι να απαιτήσεις να κάνει;

Οι απαιτήσεις πάνε στο σύστημα που πλέον έμπρακτα και άμεσα πρέπει να δώσει τις λύσεις.