Blog

Η αντιμετώπιση του χρόνιου ή σοβαρού πόνου, καθώς και η παρηγορική φροντίδα σε προχωρημένα στάδια νόσου, αποτελούν ζητήματα που υπερβαίνουν τη στενά ιατρική διάσταση. Ο πόνος είναι μια εμπειρία βαθιά ψυχοσωματική, ικανή να μεταβάλει την ταυτότητα, τις σχέσεις, την αυτοεικόνα και την αίσθηση νοήματος του ασθενούς, επισημαίνει η Στρατηγούλα Παρασκευοπούλου Ψυχολόγος, Ομαδική Αναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια.

Οπως η ίδια μας ανέφερε, γίνεται καθημερινά φανερό πως η ψυχική υποστήριξη αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της φροντίδας αυτών των ανθρώπων. Για τον λόγο αυτό, η θεσμική ένταξη των Ιατρείων Πόνου και Παρηγορικής Φροντίδας στο Εθνικό Σύστημα Υγείας δεν είναι απλώς διοικητική λεπτομέρεια· είναι ουσιαστική προϋπόθεση για την προστασία της ψυχικής υγείας και της αξιοπρέπειας των ασθενών.

Σήμερα λειτουργούν τουλάχιστον 57 Ιατρεία Πόνου στα δημόσια και πανεπιστημιακά νοσοκομεία, τα οποία όμως δεν έχουν ενταχθεί οργανικά στους επίσημους οργανισμούς τους. Η λειτουργία τους στηρίζεται συχνά σε «εθελοντικό» έργο γιατρών και άλλων επαγγελματιών υγείας, που εργάζονται πέρα από τα τυπικά τους καθήκοντα για να προσφέρουν ανακούφιση σε ανθρώπους που υποφέρουν. Η έλλειψη θεσμικής ένταξης οδηγεί σε ανεπαρκή στελέχωση, απουσία σταθερού ωραρίου και αδυναμία δημιουργίας μιας ολοκληρωμένης διεπιστημονικής ομάδας, μέσα στην οποία ο ρόλος του ψυχολόγου θα ήταν κεντρικός. Επιπλέον, στην Ελλάδα υπάρχουν ελάχιστες κλίνες παρηγορικής φροντίδας, αριθμός που την κατατάσσει στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης.

Ολα αυτά, υπογραμμίζει, αποτυπώνουν ένα θεσμικό κενό σε έναν τομέα όπου η σωματική και ψυχική ανακούφιση αποτελούν θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα.
Και συνεχίζει, ότι η απουσία σταθερής, θεσμοθετημένης λειτουργίας δεν επηρεάζει μόνο την ποιότητα της ιατρικής φροντίδας· δημιουργεί και ένα ισχυρό ψυχικό ρήγμα. Οι ασθενείς με χρόνιο πόνο ή προχωρημένη νόσο χρειάζονται ένα σταθερό πλαίσιο, μια ομάδα που να γνωρίζει την πορεία τους, να παρακολουθεί την ψυχική τους κατάσταση, να τους βοηθά να επεξεργαστούν τον φόβο, την απώλεια, την αβεβαιότητα και τις αλλαγές στους οικογενειακούς ρόλους. Η συνέπεια της φροντίδας, η συνέχεια στον θεραπευτικό λόγο και η δυνατότητα δημιουργίας σχέσης εμπιστοσύνης αποτελούν θεμελιώδεις ψυχολογικούς παράγοντες για τη μείωση της δυσφορίας. Όταν τα ιατρεία λειτουργούν μόνο μία ή δύο φορές την εβδομάδα, με προσωπικό που αλλάζει ή με περιορισμένο χρόνο, η ψυχική ασφάλεια των ασθενών διαβρώνεται.

Ο πόνος δεν είναι ποτέ μόνο σωματικός· αποτελεί ψυχικό γεγονός. Συνοδεύεται συχνά από άγχος, καταθλιπτικά συμπτώματα, κοινωνική απομόνωση, διαταραχές ύπνου και απώλεια ελέγχου. Σε συνθήκες σοβαρής νόσου, ο άνθρωπος καλείται να διαχειριστεί υπαρξιακά ερωτήματα, φόβο για το μέλλον και αλλαγές στις σχέσεις. Η παρουσία ψυχολόγου μέσα στην ομάδα των Ιατρείων Πόνου και της Παρηγορικής Φροντίδας δεν αποτελεί πολυτέλεια, αλλά θεραπευτική αναγκαιότητα. Επιτρέπει την καταγραφή της ψυχικής επιβάρυνσης, τη διεξαγωγή ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων, τη συμβουλευτική φροντιστών και την υποστήριξη της οικογένειας, η οποία συχνά σηκώνει ένα τεράστιο ψυχικό βάρος.

Η απουσία τέτοιας υποστήριξης, αναφέρει η κα. Σ. Παρασκευοπούλου, επιτείνει την εξουθένωση, δημιουργεί αισθήματα αβοηθησίας, μειώνει τη συμμόρφωση στη θεραπεία και εντείνει τη συναισθηματική αποδιοργάνωση.
Η μειωμένη συμμόρφωση δεν αποτελεί μόνο κλινικό πρόβλημα· έχει και άμεσο οικονομικό αντίκτυπο για την πολιτεία. Όταν ο ασθενής δεν λαμβάνει έγκαιρη και ολοκληρωμένη υποστήριξη, καταφεύγει συχνότερα σε Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών, χρειάζεται περισσότερες επανεισαγωγές, απαιτεί πιο επιθετικές ιατρικές παρεμβάσεις και χρήζει αυξημένης φροντίδας λόγω επιδείνωσης του πόνου και της ψυχικής του κατάστασης.

Με άλλα λόγια, η έλλειψη σταθερής ψυχολογικής και διεπιστημονικής φροντίδας δεν είναι οικονομικά ουδέτερη: οδηγεί σε υψηλότερη χρήση υπηρεσιών υγείας, αυξημένες νοσηλείες, μεγαλύτερη φαρμακευτική επιβάρυνση και τελικά σε πολλαπλάσιο κόστος για το κρατικό σύστημα. Αντιθέτως, η θεσμική ένταξη των δομών πόνου και παρηγορικής φροντίδας, με πλήρη στελέχωση και ενσωματωμένη ψυχολογική υποστήριξη, αποτελεί επένδυση που μειώνει τις δαπάνες μακροπρόθεσμα και αναβαθμίζει ουσιαστικά την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Η θεσμική ένταξη αυτών των δομών στο ΕΣΥ θα επιτρέψει τη δημιουργία σταθερών, διεπιστημονικών ομάδων με προβλεπόμενες θέσεις ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών και άλλων ειδικοτήτων. Θα καταστήσει εφικτή την ανάπτυξη συστηματικών προγραμμάτων ψυχολογικής υποστήριξης, την καταγραφή δεικτών ποιότητας που συμπεριλαμβάνουν την ψυχική υγεία των ασθενών, τη λειτουργία ομάδων υποστήριξης για φροντιστές και τη διασφάλιση συνέχειας φροντίδας μετά το νοσοκομείο. Επιπλέον, θα επιτρέψει την ανάπτυξη δικτύων μεταξύ νοσοκομείων, πρωτοβάθμιας φροντίδας και δομών κοινότητας, στοιχείο αναγκαίο για τη συνοχή και τη συνέχεια της ψυχικής φροντίδας.

Η δημόσια συζήτηση για την παρηγορική φροντίδα στη χώρα μας, συχνά περιορίζεται στο ιατρικό σκέλος. Ωστόσο, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια περνά μέσα από την ψυχική στήριξη, την αναγνώριση της οδύνης, την ανακούφιση του φόβου και την υποστήριξη της υποκειμενικότητας του ασθενούς. Η μη ενσωμάτωση των Ιατρείων Πόνου στο ΕΣΥ αφήνει ένα μεγάλο μέρος αυτής της αξιοπρέπειας ακάλυπτο· πρόκειται για ένα δομικό κενό που η πολιτεία οφείλει να καλύψει άμεσα.
Συμπερασματικά, υποστηρίζει η κα. Στρατηγούλα Παρασκευοπούλου, η θεσμική ένταξη των Ιατρείων Πόνου και της Παρηγορικής Φροντίδας στο Εθνικό Σύστημα Υγείας δεν είναι μόνο θέμα οργάνωσης. Είναι μια ηθική υποχρέωση απέναντι στους ασθενείς που βιώνουν σοβαρό πόνο, απέναντι στις οικογένειες που αγωνίζονται να σταθούν δίπλα τους και απέναντι στους επαγγελματίες υγείας που προσπαθούν να προσφέρουν με ανεπαρκή μέσα. Είναι επίσης ένα στοίχημα για μια σύγχρονη, ανθρωποκεντρική και συμβατή με τα διεθνή πρότυπα δημόσια υγεία. Η ψυχολογική διάσταση του πόνου δεν μπορεί να παραμένει αόρατη. Η θεσμική ένταξη των δομών που τον αντιμετωπίζουν αποτελεί τον μόνο δρόμο για την ουσιαστική αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων που ζουν με πόνο.

Πηγή: iatronet.gr