Στην Ελλάδα όμως οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας έχουν εντείνει το πρόβλημα, αφήνοντας μεγάλα τμήματα του πληθυσμού ευάλωτα και με μειωμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Η νέα μελέτη από το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ), που υλοποιήθηκε με την υποστήριξη της MSD Ελλάδος, ρίχνει φως στις αιτίες, τις διαστάσεις και τις πιθανές λύσεις για την αντιμετώπιση αυτής της κοινωνικής ανισότητας.
Βασικά ευρήματα: Μια υγεία δύο ταχυτήτων
1. Η υγεία εξαρτάται από το κοινωνικό status. Η μελέτη επιβεβαιώνει ότι το εισόδημα, η εκπαίδευση, οι συνθήκες διαβίωσης και εργασίας καθώς και η γεωγραφική περιοχή είναι καθοριστικοί παράγοντες που διαμορφώνουν την υγεία. Τα άτομα των χαμηλότερων κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά χρόνιων νοσημάτων, όπως καρδιοπάθειες και κατάθλιψη, και έχουν χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής.
2. Οικονομική κρίση και υγεία. Η δεκαετία της οικονομικής κρίσης (2010-2018) άφησε βαθιές πληγές. Οι μειώσεις μισθών και συντάξεων, η ανεργία, οι αυξήσεις φόρων και οι περικοπές στις δαπάνες υγείας οδήγησαν σε μεγαλύτερη νοσηρότητα στις ασθενέστερες τάξεις. Ενδεικτικά, το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση διέφερε κατά 4,2 χρόνια μεταξύ ατόμων με υψηλή και χαμηλή εκπαίδευση.
3. Ανεπαρκής πρόσβαση σε υγειονομικές υπηρεσίες. Η Ελλάδα καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό ιδιωτικών δαπανών για την υγεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση (35,2%), γεγονός που οδηγεί σε καταστροφικές δαπάνες για τα χαμηλά εισοδήματα. Το 18,1% των φτωχότερων Ελλήνων δήλωσε ότι δεν καλύπτονται οι ανάγκες τους σε υγειονομική περίθαλψη, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα υψηλότερα εισοδήματα ήταν μόλις 0,9%.
4. Ανισότητα στην πρόληψη. Η πρόληψη είναι ένας ακόμη τομέας όπου οι διαφορές είναι εμφανείς. Ποσοστά προληπτικών εξετάσεων, όπως το τεστ Παπανικολάου ή η μαστογραφία, παραμένουν χαμηλά στις λιγότερο προνομιούχες κοινωνικές ομάδες. Ενδεικτικά, το 85% των γυναικών με υψηλότερη μόρφωση έχει πραγματοποιήσει τεστ Παπανικολάου, έναντι μόλις 39% των γυναικών με χαμηλή μόρφωση.
Προτάσεις για ένα δίκαιο σύστημα υγείας
Η μελέτη του ΙΚΠΙ που πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη της MSD Ελλάδος δεν περιορίζεται μόνο στην ανάλυση των προβλημάτων αλλά προτείνει συγκεκριμένες λύσεις.
Αρχικά τη δημιουργία κυβερνητικής επιτροπής. Η πρόταση περιλαμβάνει τη σύσταση διυπουργικής επιτροπής υπό τον Πρωθυπουργό για την παρακολούθηση και αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων στην υγεία.
Ίδρυση Παρατηρητηρίου Κοινωνικών Ανισοτήτων στην υγεία. Στο πλαίσιο του Οργανισμού Διασφάλισης Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ), το Παρατηρητήριο θα συλλέγει, αναλύει και δημοσιοποιεί δεδομένα, παρέχοντας σαφή εικόνα των ανισοτήτων.
Άμεσες παρεμβάσεις στο ΕΣΥ και στη Δημόσια Υγεία. Ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας, βελτίωση της χρηματοδότησης και στοχευμένες πολιτικές για τη μείωση των ανισοτήτων.
Ο ομότιμος καθηγητής Ιατρικής, Γιάννης Τούντας δήλωσε σχετικά πως «η μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων στην υγεία δεν είναι απλώς μια ηθική επιταγή. Είναι απαραίτητη για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής».
Η κ. Ελπίδα Πάβη, καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας και κοσμήτορας της σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, σχολίασε ότι «απαιτούνται διατομεακές πολιτικές και παρεμβάσεις με ειδικό στόχο τη μείωση των ανισοτήτων, και βεβαίως αξιολόγηση της επίτευξης του στόχου αυτού σε μεσο-μακροπρόθεσμο επίπεδο».
Ο κ. Κυριάκος Σουλιώτης, καθηγητής Πολιτικής Υγείας και κοσμήτορας της Σχολής Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, ανέφερε με τη σειρά του: «Η διερεύνηση των ανισοτήτων αυτών που παρουσιάζεται στη συγκεκριμένη έκδοση ευελπιστούμε ότι θα κινητοποιήσει μηχανισμούς παρέμβασης και θα οδηγήσει στην ανάληψη διατομεακών πρωτοβουλιών, προσανατολισμένων τόσο στο σύστημα υγείας όσο και στους παράγοντες που ενοχοποιούνται για τις ανισότητες στην πρόσβαση σε αυτό».
Ο External Affairs Director της MSD Ελλάδος, Αντώνης Καρόκης, τονίζει τη δέσμευση της εταιρείας στη βελτίωση της δημόσιας υγείας, αναφέροντας χαρακτηριστικά: «Στην MSD έχουμε το όραμα να βασιζόμαστε στην επιστήμη για να ανακαλύπτουμε θεραπείες που βελτιώνουν τις ζωές των ανθρώπων και των ζώων. Στην παρούσα μελέτη υποστηρίξαμε την επιστήμη για να καταδειχθούν τα προβλήματα και να προταθούν λύσεις που θα βελτιώνουν την ποιότητα ζωής όλων μας. Η μείωση των ανισοτήτων στην υγεία και την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας προάγει την υγεία του πληθυσμού και θεωρούμε κοινωνική μας ευθύνη την υποστήριξη τέτοιων προσπαθειών».
Η ανισότητα στην υγεία είναι πρόβλημα που απαιτεί διατομεακές παρεμβάσεις, συνεργασία και πολιτική βούληση. Η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να ανατρέψει αυτή την πορεία και να χτίσει ένα σύστημα υγείας που θα προσφέρει ίσες ευκαιρίες για όλους τους πολίτες.
Η συγκεκριμένη μελέτη του ΙΚΠΙ, μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα για να φτάσουμε στη διασφάλιση ότι κανείς δεν μένει πίσω, γιατί η υγεία είναι το θεμέλιο μιας δίκαιης κοινωνίας.
Πηγή: healthview.gr
