Blog

Είναι εντυπωσιακό πως 14 μήνες μετά την ανακήρυξη της πανδημίας του COVID-19, έχουν ήδη χορηγηθεί σχεδόν 1.85 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων, παγκοσμίως. Αυτό βέβαια, δυστυχώς, δεν σημαίνει πως οι δόσεις κατανέμονται ισόποσα ή πως όλες οι χώρες έχουν ξεκινήσει τους εμβολιασμούς. Ούτε πως έχουμε λύσει τα προβλήματα παραγωγής και διανομής των εμβολίων.

Οι επιστημονικές έρευνες καταγράφουν ενθαρρυντικά στοιχεία τόσο για τη διάρκεια της φυσικής ανοσίας μετά από λοίμωξη, αλλά και της μελλοντικής προστασίας από τα εμβόλια. Όπως ακούμε όμως συχνά, και λαμβάνοντας υπόψιν το πρόβλημα των μελλοντικών αναδυόμενων μεταλλάξεων και του ζητήματος της παραγωγής των εμβολίων, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως στο μέλλον ίσως κάνουμε αναμνηστικές δόσεις.

Οι αναμνηστικές δόσεις

Και η αναμνηστική δόση που ίσως λάβουμε, ίσως να είναι με διαφορετικό εμβόλιο από αυτό που μας χορηγήθηκε αρχικά, ή με τρίτη δόση του εμβολίου που έχουμε κάνει. (Αυτή είναι η πρόταση της Pfizer).

H ανάμιξη εμβολίων για κάποιους ακούγεται περίεργη. Αλλά είναι όντως καινούριο ζήτημα η ανάμιξη διαφορετικών εμβολίων; Όχι.
Η ανάμιξη διαφορετικών τύπων εμβολίων δοκιμάστηκε και με εμβόλια έναντι άλλων παθογόνων, όπως π.χ. έναντι του ιού Ebola.

Αλλά και στην περίπτωση του Covid-19, το ρωσικό εμβόλιο Sputnik-V αποτελείται στην ουσία από 2 διαφορετικά εμβόλια (που και τα 2 φέρουν την πληροφορία για την παραγωγή της πρωτεΐνης ακίδας, αλλά μέσω διαφορετικών ιικών φορέων).

Ίσως να θυμάστε τις αναφορές που είχα κάνει για την πιθανή συνεργασία της AstraZeneca με το ρωσικό ινστιτούτο Gamaleya για ανάμιξη των 2 εμβολίων. Γιατί υπήρχε αυτή η σκέψη;
Γιατί υπάρχει μια μικρή πιθανότητα το ανοσοποιητικό μας σύστημα να αναπτύξει μια απόκριση όχι μόνο έναντι της πρωτεΐνης ακίδας αλλά και του ίδιου του ιικού φορέα (του αδενοϊού δηλαδή, μετα την πρώτη δόση).

Αυτό δεν είναι προφανώς επικίνδυνο, αλλά θα μπορούσε να μειώσει την αποτελεσματικότητα του εμβολίου. Όποτε, αν κάθε δόση μεταφέρεται στο σώμα μας με διαφορετικό τρόπο συνήθως η αποτελεσματικότητα αυξάνεται.
Με την ίδια λογική, θα μπορούσε να πει κάποιος, τότε πρέπει να κάνουμε ένα εμβόλιο αδενοϊού και ένα mRNA. Και θα είχε δίκιο.
Να υπογραμμίσουμε όμως κάτι εδώ. Αυτά τα εμβόλια που αναμειγνύονται, έχουν ήδη κριθεί για την ασφάλεια τους για χρήση.

Αλλά, η ασφάλεια της ανάμιξης των εμβολίων θα αξιολογηθεί επίσης ως νέα στρατηγική εμβολιασμού.
Παρά ταύτα, και πέραν των κλινικών δοκιμών που διεξάγονται, πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιτρέπουν την ανάμιξη των εμβολίων. Έτσι, στους επόμενους μήνες θα έχουμε αρκετά στοιχεία. Θα χρειαστεί επίσης, να συγκεντρωθούν αναλυτικά στοιχεία για την ασφάλεια και τις παρενέργειες των εμβολίων, αν επιλέξουμε να χορηγήσουμε τρίτη αναμνηστική δόση από το ίδιο εμβόλιο που έχουμε ήδη κάνει. Ίσως, για παράδειγμα, χρειαστεί αντί να κάνουμε το ίδιο εμβόλιο όπως προτείνει η Pfizer, να χρειαστεί να κάνουμε την τρίτη δόση από ένα άλλο εμβόλιο (π.χ., της Moderna ή της Novavax)

Για την ακρίβεια, όπως είπα, αυτή τη στιγμή δοκιμάζονται τέτοιοι συνδυασμοί (για παράδειγμα πρώτη δόση με AstraZeneca και δεύτερη με Pfizer) και έχουμε ήδη τα πρώτα πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα από την Ισπανία, και περιμένουμε σύντομα νέα και από αντίστοιχου τύπου μελέτες στην Αγγλία.

Στην Αγγλία, για την ακρίβεια, η κλινική μελέτη Com-Cov ξεκίνησε τον Ιανουάριο με στόχο την αξιολόγηση όλων των πιθανών συνδυασμών των εμβολίων AstraZeneca, Pfizer, Moderna, και Novavax – για τη μελέτη των ανοσολογικών αντιδράσεων και οποιωνδήποτε παρενεργειών των συνδυασμών. Από αυτά τα αποτελέσματα ελπίζουμε πως θα δούμε πως δεν χρειάζεται να αποκλείσουμε κανέναν συνδυασμό.

Όμως η ανάμιξη εμβολίων mRNA με εμβόλια με βάση τον αδενοϊό και αντίστροφα δεν έχει ξαναγίνει, καθότι τα πρώτα mRNA που εγκρίθηκαν ήταν αυτά για τον Covid-19.
Η επόμενη γενιά εμβολίων πιθανότατα θα στρέφεται εναντίον πολλών παραλλαγών του κορωνοϊού.

Ίσως τελικά αναμνηστική δόση να κάνουν μόνο κάποιοι από εμάς, οι πιο ευπαθείς. Δεν το γνωρίζουμε ακόμα. Αλλά, κάνοντας αναμνηστική δόση με ένα από τα νέα εμβόλια που στοχεύουν στις νέες παραλλαγές του ιού, ή αναμειγνύοντας υπάρχοντα εμβόλια, να βοηθούσε να αναπτυχθεί πιο ευρεία συλλογική ανοσία και να δυσκόλευε την κυκλοφορία των παραλλαγών ή την εμφάνιση νέων.

Ορισμένες επιλογές που τώρα εξετάζονται για την πιθανότητα που θα χρειαστεί τρίτη δόση είναι οι εξής:
• 2 δόσεις AstraZeneca και μια δόση με το νέο εμβόλιο της Moderna
• Ανάμιξη AstraZeneca με Pfizer ή Moderna: δηλαδή, πρώτη δόση ΑΖ, 2η δόση Pfizer ή Moderna, 3η δόση με τα υπάρχοντα εμβόλια Pfizer ή Moderna ή με το νέο εμβόλιο της Moderna που στοχεύει στις νέες παραλλαγές του κορωνοϊού.
• 3 δόσεις με το εμβόλιο της Pfizer
• 2 δόσεις Moderna και μια δόση με το νέο εμβόλιο της Moderna
• Mια δόση με το εμβόλιο της J&J και μια δόση με το νέο εμβόλιο της Moderna
• 2 δόσεις Pfizer, μια δόση Moderna και το αντίστροφο 2 δόσεις Pfizer ή Moderna και μια δόση με το νέο εμβόλιο της Moderna
• 2 δόσεις Pfizer ή Moderna και μια δόση με το εμβόλιο της Novavax. (Να θυμίσουμε πως το εμβόλιο της Novavax δεν ανήκει στην κατηγορία mRNA ή ιικού φορέα· αυτό το είδος εμβολίου περιέχει τμήματα πρωτεΐνης που υπάρχει μόνο στον κορωνοϊό).

Η ανάμιξη εμβολίων αναμένεται να εγείρει ευρύτερη ανοσολογική απόκριση και θα μπορούσε να μας βοηθήσει να καταπολεμήσουμε τις αναδυόμενες και τις υπάρχουσες παραλλαγές. Ωστόσο, όπως επίσης ανέφερα, πρέπει να υπάρχει μια πραγματική επιστημονική και κανονιστική αιτιολόγηση για την ασφαλή ανάμιξη.